• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi

Yolumuz

  • 26 İyul 2021
0
SHARES
FacebookTwitterPinterest

Natiq Cəfərli
Respublikaçı Alternativ Partiyası

1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını işğal etdi, amma müstəqilliyini tam itirdi, Rusiyanın vassalına çevrildi.

Azərbaycan torpaqlarını itirdi, amma ən azı iqtisadi baxımdan daha müstəqil dövlət qurdu, neft-qaz layihələri sayəsində Rusiyadan yan keçən əlaqələr qurub pul qazandı. Korrupsiya olmasaydı, indi ən azı Slovakiya səviyyəsinə çatmışdıq.

Gürcüstan müstəqillik yolu tutub torpaq itirdi, Qərbə inteqrasiya üçün itirdiyi torpaqlardan müvəqqəti də olsa vaz keçdi, amma hələ iqtisadi müstəqillik qazana bilməyib. Onların turizmdən asılılığı bizim neftdən asılılığımız qədər problemdir.

Ukrayna hüquqi baxımdan müstəqilliyə daha rahat qovuşdu, Qərbə inteqrasiya yolu tutan kimi isə Krımı, Donbası itirdi. Amma nə inteqrasiya var, nə də iqtisadi inkişaf, indi də məlum olur ki, böyük güclər lazım gələndə öz aralarında anlaşaraq Kiyevi kənarda qoyur. Ukrayna hələ nə demokratiya qura bilib, nə rifah dövləti.

Moldova müstəqillik əldə etdi, amma torpağının bir hissəsini itirdi, indi isə “Dnestryanı Respublika” adlanan qondarma qurumdan vaz keçməklə də olsa Avropa İttifaqına inteqrasiya yolu tutub.

Orta Asiya respublikaları hüquqi baxımdan müstəqil olsalar da, hələ də tamamən Rusiyadan asılıdırlar, baş verən istənilən proses Kremlin birbaşa diktəsi ilə həyata keçirilir.

İndi Ermənistan müstəqil olmağa can atır, bunun üçün Qarabağ yükünü üstündən atmağa çalışır, Rusiyaya güvənib, onların köməyi ilə işğal etdiyi torpaqları itirib, hələ müstəqil ola bilməyib, amma bu yöndə çapalayır.

Gürcüstan, Ukrayna, Moldova Avropa İttifaqı və NATO üzvlüyündə israrlıdırlar, bu yolla gedirlər, əslində bizə də yol açırlar, amma çox çətin olacaq, görünən odur ki, Qərbin başı Rusiya ilə alverə qarışıb, Çin və digər mövzularda kompromis əldə edən kimi postsovet məkanını Rusiyaya müvəqqəti güzəştə gedə bilər.

Orta Asiya respublikaları yaxın 10 ildə Rusiyadan daha asılı vəziyyətə düşəcəklər, hər birinin sərhədləri tamamən Kremlin nəzarətinə keçəcək.

Azərbaycan 1991-2020-ci illər arası iqtisadi baxımdan gücləndi, siyasi və strateji olmasa da, iqtisadi olaraq Qərbə bağlandı, xarici siyasətdə ciddi səhvlər etmədi, ittifaqlar quraraq zamanı gözlədi, torpaqlarımızın böyük hissəsini işğaldan azad edə bildi.

Amma bu bizə nəyin hesabına başa gəldi? Bu ittifaqların hesabını vermişikmi və ya hələ verəcəyikmi? Ölkənin sağ qalma və ya ayaqda qalma strategiyası varmı? İqtisadi cəhətdən daha müstəqil, amma siyasi cəhətdən geridə qalmış sistemə malik ölkəmizi hansı təhlükələr gözləyir və biz bu təhlükələrdən necə sığortalanmalıyıq? Ölkədə tam bərqərar olmuş tək adam sistemi məmləkəti hara aparacaq? Xarici siyasətdə müəyyən yaxşı, pozitiv effekt verən balans siyasəti daxili siyasətdə də effekt verə biləcəkmi?

Bu sualların cavabı çox önəmlidir.

Mənim cavabım var: məmləkət daha effektiv siyasi idarəetmə sisteminə keçməlidir. Bunun üçün konstitusiya dəyişiklikləri şərtdir. Prezident dövlət başçısı olmalı, xarici siyasətə, daxili təhlükəsizliyə, orduya, xüsusi xidmət orqanlarına birbaşa rəhbərlik etməli və bölgələrə öz nümayəndəsini təyin etməlidir.

Parlament proporsional sistemlə formalaşmalı, siyasi partiyalar ideoloji əsasda güclənməli, hökumət parlamentdən çıxmalıdır. Parlamentdən çıxan hökumət iqtisadi və sosial məsələlərlə birbaşa məşğul olmalı, prezidentin bu sahələrə müdaxiləsi minimuma enməlidir.

Yerli özünüidarə institutları güclənməli, böyük şəhər bələdiyyələri yaradılmalı, birbaşa mer seçkiləri keçirilməlidir.

Məhkəmə hakimiyyətində üçlü balans siyasəti olmalı, bütün səviyyələrdə təmsil olunan hakimlərin üçdə birini prezident, üçdə birini parlament təyin etməli, üçdə birini isə hüquq cəmiyyəti (hakimlər, prokurorlar, vəkillər) birbaşa seçkilərlə seçməlidir.

Biz belə qəliz və qüvvətlər balansına malik idarəetmə sisteminə təcili keçməsək, məmləkətə olan basqıları amortizasiya edə bilməyəcəyik.

Müəllifin başqa yazıları:

İmic problemi

Bir millət, bir sistem

Nə etməli?

Virus dönəminin dərsləri

Gəlirsiz xərclər

“Bahalı manat” dalanı

Düşünmək üçün…

Sivil toplum, toplumla sivil davranış

Dəyişikliklərə hazırlaşmalı

Qalib kimi yaşamalı

Məcbur və məhkumuq

İanədə mədəniyyət

Koronavirus dalğasında…

Təhlükələrdən sığorta

İctimai nəzarət formulu

Gec olmasın…

Təhlükə zolağı

Ağıllı idarəçilik

Şişmiş problem

Kredit girdabı

Qaçılmaz yenilik

Reytinq alqoritmi

Kiçik uğurdan böyük uğura

Qiymət artımının sirr olmayan sirri

Sosial siyasət və ideologiya

Daha soyuqqanlı…

Təhlükə var

Təbliğatı vuran rəqəmlər

Ağıllı sistem zərurəti

Ziyanın yarısından…

Gürcüstan yolumuz

Hökumətə suallar

Qaçılmaz dünyəvilik

Siyasətdə sualtı qayıq taktikası

Reytinq incəlikləri

Virusla davranış

İki məqam, bir nəticə

Gücün yumşağı

“Dövlətin malı dəniz”…

70-in təltifi

  • 26 İyul 2021

Kasıb ölkələrdə əhalinin cəmi 1%-i peyvənd olunub

  • 26 İyul 2021

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

Məclis üzvlərinin yeni maaşları

comments
ManşetXəbər

Manat yarım ildə 2,7 milyard dollar aparıb

comments
ManşetXəbər

Qaz bazarında çevriliş?

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Müxalif lider postunu itirdi

Rəylər

Do not miss

comments
ManşetXəbər

Məclis üzvlərinin yeni maaşları

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

Məclis üzvlərinin yeni maaşları

comments
ManşetXəbər

Manat yarım ildə 2,7 milyard dollar aparıb

comments
ManşetXəbər

Qaz bazarında çevriliş?

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Müxalif lider postunu itirdi

comments
ManşetXəbər

Valyuta ehtiyatı nə qədər artıb?

comments
ManşetXəbər

Əlilliyin müəyyən olunması meyarları

comments
Dünyanın səsiManşetTribunaYazarlar

Rusiya neçə yerindən parçalana bilər? – “EUObserver” nəşri

comments
ManşetXəbər

Müharibə veteranlarına 210 manat

comments
ManşetXəbər

Zülmün nümayişi

comments
ManşetXəbər

Hasilatda yeni norma

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Bayden: “Müharibə Ukraynanın məğlub olması ilə bitməyəcək”

comments
ManşetXəbər

İsa Qəmbərin şikayətinə baxılacaq

comments
ManşetXəbər

“Güc və müdriklik sayəsində torpaqlarımızı azad etdik”

comments
AktualManşetXəbər

Laçını tam qaytaran yol

comments
ManşetXəbər

Avropadan təzminat qərarları

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

İsrail növbədənkənar seçkiyə gedir

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Putinin bu avantürası puça çıxıb – “Vaşinqton Post”

comments
TribunaYazarlar

O yay axşamı yağış həsrətilə yanırdı hamı!

comments
ManşetTribunaYazarlar

Hərənin öz siyahısı

comments
AktualManşetXəbər

Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Komissiya

comments
ManşetXəbər

Səfər anonsları

comments
ManşetXəbər

Valyutaların yarım ili

comments
ManşetXəbər

Dörd cəbhəçinin şikayəti, iki qərar

comments
AktualManşetXəbər

İlqar Məmmədov prezidentə üz tutub

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Zelenski NATO-ya iki yol göstərir

comments
AktualManşetXəbər

Tofiq Yaqublu Avropa Məhkəməsinə müraciət edib

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Türkiyənin razılığı Putinə zərbədir – “Nyu-York Tayms”

comments
ManşetXəbər

Büdcə yeniliyi son oxunuşdan keçdi

comments
AktualManşetXəbər

ADR Partiyasının sənədləri yenə geri qayıtdı

comments
ManşetTribunaYazarlar

Qaş qayırmağın göz çıxarması

Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda