Qaçılmaz dünyəvilik
Natiq Cəfərli
Respublikaçı Alternativ Partiyası
Bir neçə gün öncə “Facebook”da dövlətin dininin olmadığını, din, inanc, iman məsələsinin fərdi, insana xas olduğunu yazmışdım. Qeyd etmişdim ki, Azərbaycan dövlət olaraq dünyəvidir, sekulyardır, müsəlmanların da, digər səmavi dinlərə inanan insanların da, hətta deist və ateistlərin də yaşadığı ölkədir.
Bəzi inanclı insanlara “Azərbaycan müsəlmanların da yaşadığı ölkədir” cümləsi toxunmuşdu, iradlara səbəb olmuşdu. Əgər bu cümlə inanclı qardaş və bacılarımın hissiyyatına toxunubsa, üzr istəyirəm, amma niyyətim dövlətin və dinin ayrı olmasının önəmini vurğulamaq idi.
Mən ateist deyiləm, heç vaxt da olmamışam, amma insan həyatının bütün sahələrini sorğulamağı sevən biri kimi həmişə suallarım olub, var, olacaq da. Çalışmışam ki, Allahın bizə lütf etdiyi ən böyük dəyərlə – şüurla davranım. Həmişə düşünmüşəm ki, Yaradana sevgi insanın içindəki ədalət hissidir, vicdandır, ağıldır, əsas islam dininin fəlsəfəsidir.
Həmin statusun şərhlərində bəzi təhqirlərlə rastlaşdım, buna toxunmuram, amma təhlükəli fikirlər də vardı. Bəziləri Azərbaycanın mütləq şəriət qaydaları ilə idarə olunmasının vacibliyini qeyd etdilər, ölkənin, dövlətin məhz islam qaydaları ilə yaşamasının qaçılmaz olduğunu yazdılar.
Həmin inanclı qardaş və bacılarıma sözüm odur ki, əslində dünyəvilik, sekulyarizm hər bir fərdin inancını özgür yaşaması üçün yeganə çıxış yoludur. Əslində məhz sekulyarizm inanc özgürlüyünün qarantı və təminatçısıdır.
Dövlət institutdur – onun dini olmur, dəyərləri, prinsipləri, qanunları, ədaləti olur (olmalıdır).
Din fərdidir, inanc fərdidir, iman fərdidir – insana xasdır, insan övladı ilə Allah arasında olan münasibətləri tənzimləyən qaydalar toplusudur. Və hər kəs o biri dünyada məhz FƏRDİ şəkildə ÖZ əməllərinə görə cavabdehlik daşıyacaq. Ölümdən sonra heç kəsin pasportuna, ölkəsinin adına, quruluşuna, konstitusiyasına baxmayacaqlar, məhz FƏRDİ əməllərinə qiymət veriləcək – deməli, o biri dünyada cənnəti qazanmaq fərdin öz fəaliyyətinə, davranışına, əməllərinə görədir. Məhz buna görə də dövlətin dini olmamalı, o, istənilən şəxsə öz inancı ilə rahat yaşamaq üçün şərait yaratmağa məsuliyyət daşımalıdır.
Bizim hamımız istənilən fəlsəfi dəyərə, terminə bu gün yaşadığımız ədalətsiz sistemin pəncərəsindən baxaraq qiymət veririk – səhv olan da məhz budur. Bu günün Azərbaycanında ədalətsizlik var, insan azadlıqlarının məhdudlaşdırılması var, amma bu problemləri birgə həll etməliyik. Əgər inanclı insanlar işin fəlsəfəsinə hakim olmadan israrla şəriət istəyəcəklərsə, bu, gələcəkdə məmləkət üçün faciələrə səbəb olacaq. Biz elə bir cəmiyyət, elə bir cümhuriyyət qurmalıyıq ki, hər kəs inancını azad yaşaya bilsin, hər bir fərdin azadlığı, digər fərdin azadlığı başlayan yerdə bitsin. Çətindir, bilirəm, amma başqa yol yoxdur.
Sekulyarizm ateizm deyil, dünyəvilik Allahsızlıq deyil, sadəcə hər bir fərdə bərabər şərait yaratmağa borclu olan idarəetmə formasıdır.
Müəllifin başqa yazıları:
Sivil toplum, toplumla sivil davranış
