• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
Seymur Kazimov

Vətəndaşın “informasiya aclığı” problemi

  • 10 İyul 2018
22
SHARES
FacebookTwitterPinterest

Seymur Kazımov

Məşhur ABŞ senatoru və prezidentliyə keçmiş namizəd Con Makkeyn xatirələrinin birində yazır ki, Vyetnam müharibəsi zamanı paytaxt Hanoyda əsir saxlanıldığı 5 il yarım ərzində əskikliyini hiss etdiyi şeylər – rahatlıq, qida, azadlıq, hətta ailəsi və dostları deyildi. “Ən çox ehtiyac duyduğum şey informasiya idi – senzuradan azad, bol informasiya”.

İnsanlar da var ki, azadlıqda ola-ola doğru informasiya qıtlığı ilə yaşayırlar. Hətta ömründə ciddi, ictimai-siyasi verilişlərə maraq göstərməyən insan belə, ölkədə vacib hadisə baş verəndə TV-nin qarşısına keçir, ya da saytlarda axtarış aparır. Deməli, maraq dairəsindən asılı olmayaraq insan “informasiya aclığı” yaşayır. Bir anlıq təsəvvür edək ki, bu insanı media aldadır, onun doğrunu bilmək hüququnu pozur.

Yazılarımın birində insanların onlara yalan danışan mediaya etiraz etməsi barədə misallar çəkmişəm. Dünya jurnalistika tarixinə düşən nadir vətəndaş müqaviməti də demək olar bunlara. 1981-ci ildə Polşanın Svidnik şəhərinin əhalisi hər axşam xəbərlər buraxılışı başlayan kimi mərkəzdəki kiçik parka gəzməyə çıxırdılar. Onlar bu davranışları ilə hökumətə “biz sizin həqiqət anlayışınızı qəbul etmirik” mesajını verirdilər. Qdansk şəhərinin əhalisinin etirazı isə bir qədər radikal idi: onlar televizorları pəncərəyə çıxarıb ekranı küçəyə tərəf çevirirdilər.

Bu gün Azərbaycanda kəskin informasiya çatışmazlığı var. Bu gün dövlət büdcəsindən maliyyələşən 2 telekanal var ki, onlar da sanki əhalinin informasiya tələbatını ödəməmək uğrunda bir-biri ilə yarışa girib. 2018-ci ilin dövlət büdcəsində AzTV-yə 31,8 milyon, İTV-yə isə 11,6 milyon manat vəsait ayrılması nəzərdə tutulub. Buradan belə nəticə hasil olur ki, bu məbləğlər daha çox vətəndaşların informasiya almaq hüququnu məhdudlaşdırmağa xidmət edir. Qəzetlərdə də vəziyyət eynidir: 2010-2018-ci illərdə KİVDF vasitəsilə mətbuata Prezidentin Ehtiyat Fondundan on milyonlarla manat vəsait ayrılıb. Nəticə?

“İnformasiya aclığı” təhlükəli tendensiyadır. Vətəndaş düşdüyü vəziyyətə uyğun dəqiq, çevik reaksiya verə bilmir, bəzən ciddi səhvlər buraxır, çünki mediadan eşitdiyi “X rayonuna fasiləsiz suyun verilməsi bərpa olunub” cümləsi onda lazımi tədbiri görmək ehtiyacı yaratmır. Bu həm də “informasiya blokadası”nın yaradılmasıdır. Media həm aldadır, həm də inhisarda saxlayır. Teleməkanda əsasən xəbərlər buraxılışı diqqət mərkəzindədir. Yəqin fikir vermisiniz, ölkəmizdə bütün TV kanallarında xəbərlərin məzmunu eynidir, bəzən hətta düzülüşləri də vəhdət təşkil edir. Bu da onu deməyə əsas verir ki, xəbərlər buraxılışı bütün TV kanalları üçün bir mərkəzdən hazırlanır. Aydındır ki, Azərbaycan xalqı informasiyadan izolyasiya edilməyib, fərqli informasiya mənbələri tapmaq çətin deyil, kabel televiziyası, peyk antenləri də var. Amma söhbət konkret olaraq milli efir məkanından gedirsə, burada seçim imkanı yoxdur. Azərbaycanda media informasiya dominantlığını itirsə də, ucuz, mənasız proqramlarla manipulyasiya imkanlarını hələ saxlayır. Kompleks yanaşsaq vəziyyət belədir: insanlar mediaya inanmır, çünki kimsə özünün axmaq yerinə qoyulmasını istəmir.

Müəllifin başqa yazıları:

Jurnalistika fakültəsi və “qabiliyyətli” tələbələr

Ədəbi dil normalarına əməl etməklə yalan danışmaq olarmı?

Jurnalist seçim qarşısında: vicdan, yoxsa pul?

Medianın yaratdığı “qəhrəman” və “düşmən” obrazlarının cəmiyyətə təsiri

Sosial medianın ənənəvi media üzərində qələbəsinin əsas səbəbləri

Azərbaycanda media niyə biznesə çevrilə bilmir?

“Ölü jurnalist material hazırlaya bilməz”

İtkin düşən alpinistlər, mübahisə edən nazirliklər, susqun media və bloqçular

Peşəkar jurnalist olmağın yükü… Azərbaycanda

Azərbaycan televiziyalarının seçki reallıqları

Medianın “həqiqəti üzə çıxarmaq” problemi

Gənc jurnalistləri kimlərdən qorumalı?

Mətbuat Şurasının qurultayı nə ilə yadda qaldı?

Keyfiyyətli jurnalistika tədrisinə necə nail olmalı?

Tənqidə dözümsüzlük problemi və onun fəsadları

Sosial medianın qanuni yollarla inhisara alınması

Təhlükəli tendensiya: jurnalistin siyasətə qarışması

Jurnalistin vətəndaş mövqeyi olmalıdırmı?

Məsuliyyətsiz jurnalistika

Ekoloji yoxlamaların nəticələri

  • 10 İyul 2018

“Ayastan”ın direktoru istefa verdi

  • 10 İyul 2018

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

Dörd cəbhəçinin şikayəti, iki qərar

comments
ManşetXəbər

İlqar Məmmədov prezidentə üz tutub

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Zelenski NATO-ya iki yol göstərir

comments
ManşetXəbər

Tofiq Yaqublu Avropa Məhkəməsinə müraciət edib

Rəylər

Do not miss

comments
ManşetXəbər

Dörd cəbhəçinin şikayəti, iki qərar

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

Dörd cəbhəçinin şikayəti, iki qərar

comments
ManşetXəbər

İlqar Məmmədov prezidentə üz tutub

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Zelenski NATO-ya iki yol göstərir

comments
ManşetXəbər

Tofiq Yaqublu Avropa Məhkəməsinə müraciət edib

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Türkiyənin razılığı Putinə zərbədir – “Nyu-York Tayms”

comments
ManşetXəbər

Büdcə yeniliyi son oxunuşdan keçdi

comments
ManşetXəbər

ADR Partiyasının sənədləri yenə geri qayıtdı

comments
ManşetTribunaYazarlar

Qaş qayırmağın göz çıxarması

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

NATO 32 yolunda

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Yaxın ölkələrdə nə qədər xəstə var?

comments
AktualDünyanın səsiManşetXəbər

Ukraynanın nə qədər ərazisi zəbt olunub?

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

NATO döyüş hazırlığını yeddi dəfədən çox artırır

comments
ManşetXəbər

Dotasiya alan və almayan bölgələr

comments
ManşetXəbər

Büdcə zərfi, icra qanunu

comments
Dünyanın səsiManşetTribunaYazarlar

Putinin yubatdığı qayıdış – “Financial Times”

comments
ManşetTribunaYazarlar

Sanksiya bataqlığı

comments
AktualManşetXəbər

Cəmil Həsənliyə Təbriz sorağı

comments
AktualManşetXəbər

Yarım ilin populyar adları

comments
ManşetXəbər

Kəlbəcərdə çıxış

comments
ManşetXəbər

26 iyun səfəri

comments
AktualAktual 2ManşetXəbər

Dünya futbol çempionatı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Xalqların Rusiyaya münasibəti necə dəyişib? – Sorğu

comments
AktualDünyanın səsiManşetXəbər

Yaxın ölkələrdə benzin necəyədir?

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Rusiyaya təzyiq, Çinə nəzarət – “Reuters”

comments
AktualManşetŞərh

Dalana doğru

comments
AktualManşetXəbər

Dərs ili haçan başlasın? (Sorğunun nəticələri)

comments
ManşetXəbər

Avropa Məhkəməsindən yeni qərarlar gəlir

comments
ManşetXəbər

Manatdan baha valyutalar

comments
ManşetXəbər

Azərbaycanın koronavirus statistikası

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Avropa İttifaqı Ukrayna və Moldovaya namizəd statusu verdi

Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda