• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi

Sərvət və aqibət

  • 26 Aprel 2022
  • comments
  • hikmet
  • Posted in ManşetTribunaYazarlar

Rövşən Ağayev

2005-ci ilə qədər Azərbaycanda büdcə korrupsiyası üçün elə də münbit imkan yox idi. Büdcə xərcləri 1 milyard dollar ətrafında olur, icbari ödənişlər (maaş və sosial ödəmələr) çıxıldıqda korrupsiya tutumlu layihələrə vəsait qalmırdı. Ona görə məmurların əsas qazancı rüşvət, xarici kreditlər hesabına müxtəlif layihələrdən oğurluq, dövlət şirkətlərinin maliyyə əməliyyatlarından formalaşırdı. Büdcə pulları məhdud olduğundan dövlət satınalmaları da yox səviyyədə idi. Dövlət satınalmaları olmadığından məmur şirkətləri və məmur sahibkarlığı da çiçəklənməmişdi.

2005-ci ildən sonra nəhəng neft pullarının gəlişi ilə vəziyyət dəyişdi. Büdcə hesabına böyük layihələr, büdcə korrupsiyası məmur şirkətlərini də artırdı. Bu şirkətlər dövlət büdcəsi, Dövlət Neft Fondunun vəsaiti hesabına milyardlarla manatlıq satınalmalar hesabına şişməyə başladı.

Nəhəng büdcə korrupsiyası hesabına 2005-2015-ci illərdə Azərbaycanda həm də sərvət bərabərsizliyi yarandı. Bir tərəfdə yüz milyonlarla dollarlıq əmlaka, sərvətə sahib və əhalinin maksimum 3-5 faizini təşkil edən zənginlər təbəqəsi, o biri tərəfdə isə gündəlik yaşayışını təmin etmək üçün dayanmadan tər tökən böyük əhali kütləsi, əhalinin ən azı 70-75 faizi.

2015-ci ildə manatın kəskin dəyər itirməsi, neft gəlirlərinin kəskin azalması ilə sərvət yığımındakı prosesin xarakteri dəyişdi. Büdcə pullarına çıxışı olan təbəqənin əhatəsi kəskin şəkildə məhdudlaşdırıldı. Azərbaycanda nəhəng sərvət bölgüsünün ilk mərhələsi belə başa çatdı.

İkinci mərhələyə həmin kiçik qrupun iştirakı ilə 2017-2018-ci illərdə, yüksək neft gəlirlərinin bərpası ilə start verildi.

Son iki ildə işğaldan azad edilmiş ərazilərdə aparılan və ən azı yaxın 7-10 ildə davam edəcəyi gözlənən nəhəng investisiya layihələri sərvət qeyri-bərabərliyinin daha böyük miqyasda artımını proqnozlaşdırmağa əsas verir. Şəffaflıq və hesabatlılığın, müstəqil media və vətəndaş cəmiyyətinin, peşəkar siyasi institutların olmadığı şəraitdə bu cür qeyri-sərvət bölgüsünün qarşısını alacaq heç bir maneə yoxdur. Təəssüf ki, əlimizdə olan informasiyalar və statistika Azərbaycanda sərvət qeyri-bərabərliyinin real mənzərəsini ortaya çıxarmağa imkan vermir.

…Elə də böyük qazanc mənbəyi olmayan kənd təsərrüfatında ağlasığmaz əmlak qeyri-bərabərliyi var. Təkcə bir faktı deyim: hökumətin subsidiya ayırdığı kənd təsərrüfatı əkinlərinin təxminən 60 faizi mülkiyyətçilərin (və ya icarəçilərin) 20 faizinin sərəncamındadır. Bu rəqəmdən çıxış edəndə turizm, maliyyə, istehsal və ticarət sahəsində olan inhisarlaşma hesabına yaranan sərvət qeyri-bərabərliyinin miqyasını təsəvvür etmək olar.

Müəllifin başqa yazıları:

Pensiya yaşı artsınmı?

Gedən pul gələn pulu yeyir

Aclıq, yoxsa yoxsulluq həddi?

Gerçək SSRİ və gerçək Rusiya…

İdxal azaldı: manat dinclik tapa bilərmi?

Büdcə: dəyişən nədir, dəyişməli olan nə?

Dollar pəhrizi

Pambığın ağır yükü

Ucuz manat niyə ixraca yol açmır?

Zənginlərin pulunu necə saymalı?

Milli gəlirdən kimə nə çatır?

Dərmanın çarəsi

Qalan 4 ayda manatı nə gözləyir?

Məşğulluq niyə leqallaşmır?

Nazirin dedikləri və gerçəklik

İşsizləri udan sirli mənbə

Sadə verginin çətin məqamları

Bahalıq tarifləri

Qara qutunu ağardanda…

Minimum təkliflər

Uşaq pulu təklifləri: çıxış yolu nədir?

Statistika islah edilməlidir. Kökündən

Böyük pullar kimlərin işinə yarayıb?

Artan idxalın cavabsız sualı

İslahat mübahisələri: gerçək islahatlar necə olur?

Artan maaşlar, dəyişən büdcə, cavabsız qalan suallar

Vətəndaşın səsi – rifaha yol

İş yeri statistikasından doğan suallar

Niyə tıxacdayıq?

Büdcəni necə müzakirə etməli?

Ümidsizliyin çarəsi

Avtomobil parkımız niyə köhnəlir?

Dərdə dərman

Qazaxıstanla fərqimiz

Milyardların ünvanı

Qərar müşkülünün çözümü

Birjamız olsa…

Həm işsiz, həm müdafiəsiz

Əriyib yoxa çıxmaq

Sual və əsl sual

Qanundan… kənar

Mühit olsun

Təhsil uçurumu

Biz və övladlarımız

Bir nəfər yox, toplum

Bizim tullantı

Kotan-xış dövründə ilişib qalmaq

…Gedən Avropa

Satınalmalar qaranlığı

Böyük dalan

Dörd sütundan məhrum

Qaydalı büdcənin qaydası

Asan seçimin müşkülü

Gənclər Gününə sözardı

Yol işinin yolu

Polemika qeydləri

Dörd ayın adları

  • 26 Aprel 2022
  • comments

Araşdırma vədi vəd olaraq qalır

  • 26 Aprel 2022
  • comments

About author

hikmet

Son materiallar

comments
ManşetTribunaYazarlar

Laçınlı Sultanovların savaşı

GLOBALS:0
comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Avropa İttifaqı: əhali statistikası nə göstərir?

GLOBALS:0
comments
AktualDünyanın səsiManşetTribuna

QHT-lərin kitabı niyə bağlanır? – “Foreign Affairs”

GLOBALS:0
comments
AktualDünyanın səsiManşetXəbər

Ukraynada Çin casusları tutulub

GLOBALS:0

Tags

  • Cəmiyyət
  • Hüquq
  • Siyasət
  • Sosial
  • Yazarlar

Rəylər

Do not miss

comments
ManşetTribunaYazarlar

Laçınlı Sultanovların savaşı

Son materiallar

comments
ManşetTribunaYazarlar

Laçınlı Sultanovların savaşı

GLOBALS:0
comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Avropa İttifaqı: əhali statistikası nə göstərir?

GLOBALS:0
comments
AktualDünyanın səsiManşetTribuna

QHT-lərin kitabı niyə bağlanır? – “Foreign Affairs”

GLOBALS:0
Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda