Polemika qeydləri
Rövşən Ağayev
1918-ci ildə fizika sahəsində Nobel mükafatı alan Maks Plank Almaniyanı gəzib dolaşır, müxtəlif auditoriyalarla görüşür. Hara dəvət olunsa, kvant fizikası barədə eyni çıxışı edir. O qədər təkrar danışır ki, çıxışı əzbərləyən sürücüsü deyir: “Professor, eyni çıxışı etməkdən yorulmuş olmalısınız. Münhendəki çıxışı sizin əvəzinizdən mən edim. Bu, ikimiz üçün də dəyişiklik olar. Siz mənim sürücü şapkamla ön sırada oturarsınız”.
Təklifi çox əyləncəli görən Plank razılaşır. Beləcə sürücü Münhendə çox seçkin bir qrupun qarşında həmin uzun çıxışı edir. Çıxışdan sonra bir elm adamı sual verəndə sürücü hazırcavablıqla deyir: “Münhen kimi inkişaf etmiş bir şəhərdə belə bəsit bir sualla qarşılaşacağımı heç düşünməzdim. Bu sualı cavablandırmağı sürücümdən rica edirəm”.
Plankın bu hekayəsinə sonradan mütəxəssislər belə bir yozum verdilər: iki cür bilgi var: gerçək bilgi – bu bilgiləri qazanmaq üçün adam illərini və zehni enerjisini xərcləyir; “sürücü bilgisi” – Münhendəki nümunədə olduğu kimi başqasına çoxlu qulaq asaraq bir mətni əzbərləməklə əldə olunan mexaniki bilgi.
Uzun müddətdir sosial şəbəkələrdə müşahidə elədiyim durumu bu fenomen çox yaxşı izah edir. Əslində sosial şəbəkələr polemika üçün geniş imkanlar açdığı halda bəzən “sürücü bilgisi” ilə silahlanmış adamlar bu polemikanı pozur.
Polemika həm bir mədəniyyətdir, həm də bilgi əldə etmək mənbəyi, qarşılıqlı öyrənmə prosesidir. İstənilən bir sahənin bilicisi ilə müzakirədən çox şey öyrənmək olar. Xüsusən sosial platformalar bunun üçün geniş imkanlar yaradır.
Müzakirələrdə sahə bilici olan şəxsin fikirləri ilə razılaşmamaq hər kəsin haqqıdır – əslində polemika da elə razılaşmamaqdan yaranır. Yəni “filankəs filan sahənin ən dəyərli bilicisidir, nə deyir haqlıdır” düşüncəsində olmaq yanlışdır. Amma əgər birisi danışılan mövzuya aid biliyi olmaya-olmaya yalnız kənar şəxslərdən eşitdiyi səthi informasiyalarla qarşısındakı şəxsi aşağılayırsa, onun səhv olduğunu nəzakətlə deyil, təhqirlə deyirsə, bu, polemika deyil, söymək üçün bəhanə axtarmaqdır.
Təcrübə göstərir ki, “sürücü biliyi” ilə daha üstün olduğuna özünü tam inandırmış şəxslərlə yazışmanın əhəmiyyəti yoxdur. Ən mədəni yol “blok”dur.
Profilinizi açıq, amma təmiz saxlamaq ən doğru yoldur.
Müəllifin başqa yazıları:
İdxal azaldı: manat dinclik tapa bilərmi?
Büdcə: dəyişən nədir, dəyişməli olan nə?
Ucuz manat niyə ixraca yol açmır?
Zənginlərin pulunu necə saymalı?
Qalan 4 ayda manatı nə gözləyir?
Nazirin dedikləri və gerçəklik
Uşaq pulu təklifləri: çıxış yolu nədir?
Statistika islah edilməlidir. Kökündən
Böyük pullar kimlərin işinə yarayıb?
İslahat mübahisələri: gerçək islahatlar necə olur?
Artan maaşlar, dəyişən büdcə, cavabsız qalan suallar
İş yeri statistikasından doğan suallar
Avtomobil parkımız niyə köhnəlir?
