Nəsr
Divana döşəli Budda
İvan Aleksandroviç Qonçarovun “Oblomov” romanı haqqında Fəxri Uğurlu Gözdən-könüldən uzaq əyalət kəndi. İdillik məkan. Bu kənddə vaxt irəliləmir, zaman öz oxu ətrafında fırlanır. Bu kəndin insanı zəhmiylə əzən uca dağları, sərt qayaları yoxdur, əvəzində yazda yaşıl çəmənlə, qışda qarla örtülən alçaq...
Knyaz Xristos
Dostoyevskinin “İdiot” romanı haqqında Fəxri Uğurlu “İdiot” romanı Fyodor Mixayloviç Dostoyevskinin yaradıcı ömrünə yekun vuran “Xəmsə”nin ikinci əsəridir. “Xəmsə”yə qədərki yaradıcılığı nə qədər maraqlı olsa da, Dostoyevskini dünya miqyaslı böyük yazıçıya çevirən bu beş romandır: “Cinayət və cəza”,...
Gözlənən ölümün melodiyası
“Cəhənnəmdən keçmiş mələk” avtobioqrafik romanına əlavələr silsiləsindən Müəllif: BİRCƏ Hərdən çox göynəyirəm, deyirəm Allah nənəmə lənət eləməsin, qoyaydı həkim bıçağı məni anamın bətnindən qaşıyıb küllüyə tullayaydı, yoldan ötən sümsük it qan pıtığının içində cücərməyə başlayan dölümü, mayamı yey...
Allahı öldürən filosof
Dionis elçisinin dörd ünsürü Fəxri Uğurlu Yeni Avropa fəlsəfəsində irrasional xəttin banisi Artur Şopenhauer təbiətin, insanın, bütövlükdə varlığın kor bir iradənin əlində oyuncaq olduğunu deyəndə vahid dünya iradəsini nəzərdə tuturdu, elə bir qüdrətli iradəni ki, onun dalğaları kainatın bütün nöqt...
Allahı qoruyan şair
Ramiz Rövşənin “Çərpələng uçuran bir uşaq kimi” şeiri ətrafında gəzişmə Fəxri Uğurlu Bu şeir azadlıq haqqında, daha doğrusu, azadlıqla Allahın vəhdəti haqqındadır. Allah dediyimiz insan idealının zirvəsi, azadlığın pik nöqtəsi, ruhun ən uca məqamıdır. Şair o məqama can atır. Əslində, Ramiz Rövşənin...
Milyon illik tənhalıq
Qabriel Qarsia Markesin “Gözlənilən bir qətlin tarixçəsi” povesti haqqında Fəxri Uğurlu Doğrudanmı bizim taleyimiz əlimizdə deyil? Doğrudanmı insan oğlunun həyatı fələyin lotereya oyununda çıxan rəqəmlərin təsadüfi ardıcıllığından asılıdır? Doğrudanmı ömrümüz nə əvvəli, nə də sonu görünən səbəb-nəti...
İnsan ovu, ölüm xofu, heçlik arzusu
Uilyam Folknerin “Qırmızı yarpaqlar” hekayəsi haqqında Fəxri Uğurlu Hindu qəbiləsinin başçısı ölüb. Qəbilənin adətinə görə, onun atı, iti, nökəri, daha doğrusu, qulu da yanında dəfn olunmalıdır. Qara qul isə qaçıb. İndi hinduların müqəddəs borcu onu tutub canını almaq, sonra başçını ədəb-ərkanla tor...
Nifrət üçbucağı
Ernest Heminqueyin ən güclü hekayəsi haqqında Fəxri Uğurlu Varlı-hallı amerikalı, rindanə ömür sürən, həyatın həzzlərini dibinəcən dadmağa çalışan Frensis Makomber arvadını da götürüb Afrikada ova çıxır. Fəqət bahalı əyləncə növü sayılan ov mərasimini sifariş verməkdə Makomberin başlıca niyyəti heç ...
Dünya nəsrinin şah əsəri
Lev Tolstoyun “Hərb və sülh” roman-epopeyası haqqında Fəxri Uğurlu Böyük şairlərin, yazıçıların bir qismi öz şah əsərini yaradıcılığının erkən mərhələsində, bir qismi də ömrünün sonuna yaxın, tam yetkinləşmiş yaşlarında yazıb (Höte kimi bütün ömrü boyu yazan da var). Tolstoyu birincilərə aid eləmək...
Bilmədiyin dildə tamaşanın dili
İsmayıl Rafiqoğlu Teatr tamaşasını bilmədiyin dildə izləmək başqa bir aləmdir. Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında Lev Tolstoyun povesti əsasında səhnələşdirilən “Kreyser sonatası”nı gürcü dilində izlədim. Əsl sənətin dili olmur və dili bilməyəndə də bir imkan qazanmış olur, tamaşanı emosi...
Qoqenin cavabsız sualları
Simran Qədim Məşhur fransız postimpressionist rəssamı Pol Qoqenin ilk baxışdan həddən artıq adi, primitiv görünən, əslində isə son dərəcə ağır, dərin, müəmmalı sualları insanın özünü dərk etməyə başladığı qədim zamanlardan bu yana önəmini qoruyub saxlayır: “Biz haradan gəlmişik?”, “...
Zəfər yağışı (“Düşüncələr” silsiləsindən)
Mətanət Natiq Zəfər yağışı 8 Noyabr ZƏFƏR günüdür. Bayırda bərk yağış yağır. Elə yağır ki, su sel kimi axır. Sonsuz səma belə şəhidlər üçün ağlayır, yas tutur. Şəhid oğulların qəbrini qucaqlayıb ağlayan bəmbəyaz saçlı anaların göz yaşlarına qarışır yağan yağış. Şəhidlərin məzarlarını yuyub təmizləyi...
Öymək, ya söymək?
Təbliğ – sevgi, tənqid – nifrət üstündə hərəkətə gəlir Fəxri Uğurlu Qədim yunan dramaturqu, komediyanın atası Aristofan “Qurbağalar” adlı əsərində özündən əvvəlki iki böyük həmkarının – Esxillə Evripidin dünyagörüşünü, üslubunu, metodunu üz-üzə gətirir, sonda üstünlüyü Esxilə verir...
Bic
“Cəhənnəmdən keçmiş mələk” avtobioqrafik romanına əlavələr silsiləsindən Müəllif: Bircə Nənəm taxta doqqazımızı şaqqıltıyla örtüb, özünü fərməşlərə mitil qabğaran anama çatdırdı. Onun qulağına nə dedisə, anam ətli əndamını dolu fərməşin üstünə yıxıb əllərini üzünə atdı: – Boooyy, Allah sən sax...
İblisi utandıran şəxsiyyət
Hüseyn Cavidin anadan olmasının 140 illiyinə Fəxri Uğurlu Müsəlman şərqinin ilk sufilərindən biri (bəlkə də birincisi), o zamanacan asketik təlim olan sufizmi eşq fəlsəfəsi mərtəbəsinə qaldırmış (bu da təbiidir, çünki yalnız bir qadın Tanrıya kişiyə vurulan sayaq aşiq ola bilərdi) Rəbiyyə əl-Ədaviyy...
Epik roman aldanışını yaradan miniatürlər
Şərif Ağayarın “Arıların səssizliyi” kitabı haqqında Niyazi Mehdi Nəsr və nəzmə gələndə onlarla bağlı mənim başımda öz tarakanlarım var. Düzdür, elə bilik baqajım var ki, vaxtı ilə Çexovun hekayələrindən ləzzət almışam, Borxesi oxuyanda güclü duyğular keçirməsəm də Aristotelin dediyi noetik həzzi, y...
Xanəxərab, İranı viran qoyma!
Fəxri Uğurlu Görünən budur ki, 2700 il bundan qabaq başlanmış İran-Turan savaşı hələ də bitməyib. Atəşpərəst Əhəməni sülaləsinin, zərdüşti Sasani imperiyasının yurdunda oturmuş teokratik İran rejimi islam bayrağı altında sələflərindən miras qalan şovinist siyasətini yürütməkdədir. İmperiyasını çökdü...
Yazıçıların qurultayı seçim elədi
Oktyabrın 26-sı Bakıda, Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) 13-cü qurultayı keçirilib. Novator.az bildirir ki, birliyə 1987-ci ildən rəhbərlik edən yazıçı Anar yenidən sədr seçilib. Qurultay nümayəndələri bu qayda əsasında müəyyənləşib: sədr, birinci...
Şakir müəllimsiz yaşamaq…
14 oktyabr 2022-ci il. Günorta. İşdəyəm. Süleyman Qaradağlı zəng vurur: – Şakir müəllim ağırlaşıb, Elşənlə onlardan gəlirik, bir dəy ora. Elşən Əliyevi deyir. Şakir müəllimin yol yoldaşları, vəfalı dostlarıdır. …Bir ay olar Şakir müəllimin zəng vurduğu. Hər zaman dediyimi demişəm: –...
Zamanı cilovlamaq cəhdi
Dünya poeziyasının qızıl fonduna layiq bir şeir haqqında Fəxri Uğurlu Səməd Vurğun “Mən tələsmirəm” şeirini 1954-cü ildə yazıb. Onda şair ölümcül xəstəliyə mübtəla olduğunu hələ bilmirdi, xərçəng özünü hələ büruzə verməmişdi. Verməsə də, o özünün misilsiz fəhmiylə fələyin qara siyahısına düşdüyünü d...