Nəsr
Zamanı cilovlamaq cəhdi
Dünya poeziyasının qızıl fonduna layiq bir şeir haqqında Fəxri Uğurlu Səməd Vurğun “Mən tələsmirəm” şeirini 1954-cü ildə yazıb. Onda şair ölümcül xəstəliyə mübtəla olduğunu hələ bilmirdi, xərçəng özünü hələ büruzə verməmişdi. Verməsə də, o özünün misilsiz fəhmiylə fələyin qara siyahısına düşdüyünü d...
Obrazların yedəyində
Fəxri Uğurlu Beş-altı il bundan qabaq Slavyan universitetinin yaradıcılıq fakültəsində nəsr üzrə məşğələlər aparırdım. Tələbələrlə həftədə bir dəfə görüşürdük, hər dəfəsində onlara biri Azərbaycan, o biri dünya ədəbiyyatından olmaqla iki hekayə oxumağı tapşırırdım, növbəti görüşdə hekayələri müzakir...
Mario Benedettinin “Qəza” hekayəsi
Görkəmli Uruqvay yazıçısı Mario Benedetti (1920–2009) Montevideoda, mühacir italyan ailəsində doğulub. Montevideodakı alman məktəbində, daha sonra «Miranda» liseyində təhsil alıb. 1973-cü ildə Uruqvayda baş verən hərbi çevrilişə qədər həftəlik «Marça» qəzetində işləyib, hərbi çevrilişdən sonra ölkən...
Mahir N. Qarayevin çoxdan gözlənən romanı çapdan çıxdı
“Qanun” nəşriyyatı şair və tərcüməçi Mahir N. Qarayevin “Sonuncu Korifey” adlı ilk nəsr əsərini nəşr edib. Öz fərqli romanında zəngin və çoxşaxəli materialları bir-birinə yüksək peşəkarlıqla qaynaq edən müəllif həm bəlli dövrün ictimai-siyasi mənzərəsini yaratmağa, həm əsrlər boyu dəhşətli müharibəl...
Əylən deyim Qıratın qiymətini…
Fəxri Uğurlu “Koroğlu” dastanı folklorumuzda, bütövlükdə ədəbiyyatımızda sufi-qızılbaş ruhunun ən parlaq ifadəsidir. Dastanda Səfəvi dövləti, qızılbaş ideologiyası birbaşa təbliğ olunmasa da, istər süjetlərdə, istərsə nəzm parçalarında ürfan havasını duymaq çətin deyil. Bu mənada “Koroğlu” şeirlərin...
“Bağçamın uşaqları”
Hikmət Sabiroğlu İşə yolum uşaq bağçasının qarşısından keçir. Anasından yaş töküb ayrılan uşaqların yanından ötürəm hər səhər. 2008-ci ildən bəri… “Bağçamın” böyük uşağı 20 yaşındadır. Ana olanı da var yəqin. *** Bir vaxt 1988-ci ilin uşaqlarını savaşın yaşıdları sayırdıq. Birinci Qarabağ müha...
Bu nə təsadüf?
Rüfət Rüstəmov Yazıçı-publisist, BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsinin Türk filologiyası kafedrasının müdiri, professor Həftənin beşinci günü idi, işə getmək üçün evdə bəzi işlərimi yerbəyer etdikdən sonra evdəkilərlə sağollaşıb çıxdım. Maşınsız getməyi qərarlaşdırmışdım. Metroya tərəf piyada gedirdim,...
İtirilmiş zamana səyahət
Bircə İşdə yıxılıb əməlli xəsarət aldım. Dalınca bərk xəstələndim, göy öskürəyə oxşayan bir ölət yapışdı boğazımdan. Hansı loğmana üz tutdumsa dərmanımı tapan olmadı. Bir gün oğlum məni Şuşaya səfər biletiylə müjdələdi: – Bax bu səfər səni sağaldacaq, heç olmasa özünü qoru o vaxtacan. Ehtiyatl...
İki islamın savaşı
Çaldıran döyüşünün 508-ci ildönümü ərəfəsində düşüncələr Fəxri Uğurlu Çaldıran döyüşü mistik islamla ortodoksal islamın, ürfanla şəriətin savaşıdır. Əbəs yerə bu döyüşün bir adını da “sufiqıran” qoymayıblar. Sultan II Bəyazidin zamanında Şah İsmayıl Osmanlı imperiyası ilə savaşa girməkdə maraqlı dey...
Köhnə bazara təzə nırx
Ədəbiyyatımızı doğma kontekstində yeni alətlərlə bir də incələsək… Fəxri Uğurlu Ötən əsrin 60-90-cı illərində yaranmış nəsrimizi (elə poeziyamızı da) fəlsəfi-estetik baxımdan yenidən dəyərləndirməyə, zənnimcə, ehtiyac var. Əlbəttə, deyilən dönəmin bədii məhsulları haqqında dövrün ədəbi analit...
Ruhu bədəndən qovmaq!
Şər özü də bilmədən ölümünə can atır Fəxri Uğurlu İnsan tarix səhnəsinə çıxandan zülm də var, zülmə müqavimət də. Amma necə müqavimət? İsa peyğəmbər İncildə Tövratın “gözə göz, dişə diş” hökmünün əleyhinə çıxır, “zalıma müqavimət göstərməyin, sağ üzünüzə şillə vurulanda sol üzünüzü çevirin” deyir. B...
Dil bayramı
Fəxri Uğurlu Sözü müqəddəs tutmağın tərəfdarı deyiləm. Sözlə könül yıxmaq da, ev dağıtmaq da, qan salmaq da olar. Ancaq burası da var ki, müqəddəs duyğuları söz qədər sərrast ifadə eləyən ikinci bir alət yoxdur. İnsan ruhunu dilə də, səsə də, rəngə də büküb gün işığına çıxarmaq olar, fəqət qəlbin də...
Bir cümləlik məktub (Hekayə)
Rüfət Rüstəmov Yazıçı-publisist, BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsinin Türk filologiyası kafedrasının müdiri, professor Mərdan kişi yaxşı bilirdi ki, heç kəs sovetin qanunlarına qarşı gedə bilməz. Başqalarından fərqli olaraq o, həmişə öz mövqeyində durub, qanunun aliliyinə də hər zaman yüksək qiymət ve...
Yazılanın yozulanı
Yazıya pozu olmasa da, yozu var Fəxri Uğurlu Müəllim, filosof, peyğəmbər öz təliminin yanlış yozulmasına, təhrif olunmasına görə məsuliyyət daşıyırmı? Tarixin, o cümlədən fikir tarixinin ən qəliz suallarından biri də budur. İsa peyğəmbər İncildə insanı qətlə yetirməyi birmənalı şəkildə, istisnasız q...
İki dünya arasında…
…Varmı azadlıq? Fəxri Uğurlu Böyük sufi şair, mütəfəkkir Mövlana Cəlaləddin Rumi deyirdi: “Allah insanı hər nəfəsdə yenidən yaradır”. Yəni ilahi iradənin təbiətə müdaxiləsi hüdudsuz, fasiləsizdir, Tanrının istəyi olmasa, bir yarpaq belə budağından qopmaz. Buradan da belə çıxır ki, insan o müt...
“Xosrov və Şirin” yeni libasda
Bəs Nizaminin romanlarını nə vaxt oxuyacağıq? Fəxri Uğurlu 1981-ci ildə Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 840 illiyi münasibətilə şairin əsərlərinin bədii tərcümələriylə yanaşı filoloji tərcümələri də nəfis tərtibatla nəşr olundu. Söhbət Nizaminin “Xəmsə” adı altında birləşdirdiyi beş poemasından,...
Hekayəmi İstanbulda xatırladım…
Fəxri Uğurlu 1986-cı ilin qızmar yay günlərində o vaxtkı Azərbaycan, indiki Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin türk bölümünə imtahan verməyə hazırlaşanda fakültənin fars şöbəsini seçmək imkanım da vardı. Ancaq seçmədim. Sovet imperiyasında yaşayan türklərdən dəmir pərdəylə aralanm...
“Gör nə günlərə qaldın”ın sözlərinin həmmüəllifi kimdir?
Əlirza Balayev, Əməkdar jurnalist Fikrət Əmirov zamanın bir daha yetirməyəcəyi dahi sənətkarlardandır. Heç şübhəsiz, bəstəkarın “Sevil” operası, “Min bir gecə” baleti, simfonik muğamları Azərbaycan musiqi sənətinin zirvəsində qərarlaşmış və dünyada tanınan möhtəşəm əsərlərdir. Sənətşünasların yekdil...
Məratibül-vücud, yaxud Beşmərtəbə varlıq evinin altıncı mərtəbəsi
Fəxri Uğurlu Homo-sapiensin yer üzündə yaşadığı həyat insan düşüncəsinin mərtəbələrinə uyğun mərhələlərə bölünür. Yəni təfəkkür ictimai həyatımızın mənbəyidir. Bəs təfəkkürün özünün qaynağı nədir – bu, artıq başqa söhbətin mövzusudur. Bu gün bizə şər kimi, şeytani düşüncə kimi görsənən fikir, ...
Şeytan söz meydanında
Ədəbiyyatda demonizmin keçdiyi yola ötəri baxış Fəxri Uğurlu Mövlana Cəlaləddin Rumi deyirdi ki, Allah xeyiri də, şəri də özü yaradıb, fəqət yalnız xeyirə razı olur. O, fikrini belə xırdalayır: xeyiri buyurmaq, şəri yasaqlamaq üçün şər törətmək istəyən bir kimsənin olması şərtdir. Belə bir varlığın ...