Nəsr
Monastıra aparan orta yol
Stendalın “Parma monastırı” romanı haqqında Fəxri Uğurlu Monastır təklik yurdu, kilsə cəmlik evidir. Monastır insanı insandan ayırır, kilsə insanları birləşdirir. Monastır poetik hücrə, kilsə mistik məkandır. Monastır dərdə dalmaqdan zövq alan bədbin şairlərin, taleyin cızdığı cığırdan sapan anarxis...
Uzun sürən xəstəlik
Qoderzi Çoxelinin “Küknarlara məktub” hekayəsi haqqında Fəxri Uğurlu Otuz beş il bundan qabaq Bakının ən böyük kitab evində Moskvadakı “Molodaya qvardiya” nəşriyyatının qrifiylə çapdan çıxmış “Palalelepiped” adlı uzun ensiz formatlı bir kitab gördüm. Titul səhifəsində kitabın gənc sovet yazıçılarını...
Ziya Ağa yenidən böyük səhnədə
İstedadlı teatr və kino aktyoru, prezident mükafatçısı, “White Roof” şirkətinin rəhbəri Ziya Ağa yeni böyük layihəsini təqdim edəcək. 20 aprel 2025-ci ildə Heydər Əliyev Sarayında irland yazıçı Etel Lilian Voyniçin sevilən “Ovod” əsəri əsasında M.Teatrda səhnələşdirilən tamaşanın premyerası olacaq. ...
Yaratdığı dünyaya köçən yazıçı
Nodar Dumbadzenin “Mən, nənəm, İliko və İllarion” romanı haqqında Fəxri Uğurlu Bu kitab məndən ötrü ədəbiyyatda səmimilik etalonudur. Ondakı halal, yumşaq, kədərli yumor, qəlbi dalamayan şux zarafatlar, iblisanə kinayədən, şeytani istehzadan xali müqəddəs gülüş janrın örnəyi kimi araşdırılmaq, öyrən...
Alxan Binnətoğlunun binələri (dağlar havası – nostalji)
İbrahimxəlil Alxan müəllimdən bircə dəfə, tək bircə dəfə – o da şumerlərlə bağlı – incimişəm. Yox, bu inciklik şumer mədəniyyətinin incisi olan “Gilqamış dastanı” ilə bağlı olmayıb. Bu, antik Mesopotamiya ilə bağlı ən qədim qaynaqlardan biri “Krallar siyahısı” adlanan gil lövhələrlə bağlı olub. Daha...
Heç bir dinin gücü yetməyən işin öhdəsindən sevgi asanlıqla gəlir
Kulis.az Ömər Xəyyamın Fəxri Uğurlu ilə müsahibəsini təqdim edir. – Fəxri müəllim, bu vaxtacan xeyli müsahibə vermisiniz. Demək olar, hamısını oxumuşam, fəqət elə məsələlər var ki, o məsələlər haqqında heç vaxt danışmamısınız və mən sizin məhz haman məsələlər haqqında fikirlərinizi öyrənmək is...
Dağdağanın seyidliyi (Hekayə)
Bircə El yoluyla getməyə səbri çatmadı, özünü çəpərlərin dibindəki tikanlı keçalatlara vura-vura evə sarı götürüldü. Şoşaq Vəlinin yekə dağdağanına çatmamış bir ağız qusdu. Dadsız çayla yediyi pendir-çörək tikələri ağzından yerə düşən kimi qonşunun toyuq-cücəsi özünü yetirdi. Toyuqlar qusuntunun içi...
Mücərrəd sevginin konkret ünvanı
Migel de Unamunonun “Duman” romanı haqqında Fəxri Uğurlu Klassik ispan söz sənəti üçün Servantes kimdirsə, iyirminci yüzilliyin ispan ədəbiyyatı üçün də Unamuno həmin fiqurdur. Onu böyük sələfinə çox tel bağlayır, ömrü boyu Don Kixot əhvalıyla yaşayıb, Don Kixot atmosferində nəfəs alıb, təkcə ölkəsi...
Şərab şüşəsində saxlanan zaman
Rey Bredberinin “Zəncirotu çaxırı” romanı haqqında Fəxri Uğurlu Onu fantast yazıçı adlandırırlar, ancaq ona qalsa, gərək Füzuli də fantast şair sayıla. Bredberinin fantaziyası elmi yox, bədii fantaziyadır, onun fantastik çevrilmələri poetik təxəyyülün uçurduğu xəyallar, qanadı çıxmış obrazlardır, on...
Qardaşım Qalaktion (esse)
İbrahimxəlil Vaqif Bayatlı “Mən zalım adamam, kamança” şeirində “qardaşım ağaclar, bacım çiçəklər” deyir, ayrı bir şeirində də ayrıca “qardaşım torpaq” deyir. Keçib gəldiyi göyüzü kimidir şairin üzü – işığı saralar, buludu keçər. Hər gün könlümüzdən, ürəyimizdən göyüzünə dönmək ümidi keçər. Vaqif bə...
Böyüklər üçün uşaq kitabı
Antuan de Sent-Ekzüperinin “Balaca şahzadə” roman-pritçası haqqında Fəxri Uğurlu 1935-ci ilin sonlarında Ekzüperi bütün olan-olmazını toplayıb üstəlik də dostlarından borc götürmək hesabına aldığı şəxsi təyyarəsiylə Paris-Sayqon-Paris marşrutu üzrə aviasiya yarışına qoşuldu. Yarışın şərtinə görə, uç...
Ruhu üzünə çıxan dünya
Moris Meterlinkin “Göy quş” nağıl-pyesi haqqında Fəxri Uğurlu Dünya ədəbiyyatının qızıl fonduna düşmüş elə əsərlər var, həm uşaq, həm böyük üçündür – Defonun “Robinzon Kruzo”su, Sviftin “Qulliver”i, Andersenin “Çılpaq kral”ı, Ekzüperinin “Balaca şahzadə”si kimi. Meterlinkin “Göy quş”u da bu qəbildən...
Varlığın yaxasını açmaq
Fridrix Novalisin “Henrix fon Ofterdingen” romanı haqqında Fəxri Uğurlu Saksoniya torpağında dağ mühəndisi sifətiylə çalışanda şair Novalis özü kimi yoxsullaşmış zadəgan olan mühəndis həmkarının evini tez-tez ziyarət eləyirdi. Kün ailəsinin Sofi adında on iki yaşlı qızı vardı. Qızcığaz savadsız idi,...
Qaranlıqlara elegiya
İbrahimxəlil Xəyalınıza Leonardo da Vinçiyə aid edilən “Madonna Litta” rəsm əsərində olduğutək, körpəsini əmizdirən bir ana gətirin. Körpə ana südündən doya-doya ulduzlarla dolu Süd Yoluna – Kəhkəşana, yəni, bizim Qalaktikaya baxır. Qalaktika da etimoloji mənbəyi olan qədim yunancada: “galaxias” – “...
Yoxluğun verdiyi azadlıq
Fridrix Hölderlinin “Hiperion, yaxud Yunan zahidi” romanı haqqında Fəxri Uğurlu Folkner kimi şeiri tərgidib nəsrə keçən, Bunin kimi şeirlə nəsri paralel aparan (onun poeziyasının, yoxsa prozasının güclü olduğu bu gün də mübahisə mövzusudur), Rilke sayağı nəsri ikinci dərəcəli məşğuliyyət sayan şairl...
Taleyə qarşı peyvənd
Pedro Kalderonun “Həyat yuxudur” dini-fəlsəfi pyesi haqqında Fəxri Uğurlu Biz yuxularımızı əmələ gətirən cövhərdən yaranmışıq, bu miskin ömrümüz də yuxu haləsində keçir. Vilyam Şekspirin “Fırtına” tragikomediyasından Kalderon ispan ədəbiyyatının Servantesdən sonra dünya miqyaslı ən böyük fiqurudur. ...
Keçmişdə qalmış gələcək
Con Miltonun “İtirilmiş cənnət” dini-mistik dastanı haqqında Fəxri Uğurlu On yeddinci yüzillik Avropada yeni dünyaya, yeni tarixə keçid əsridir. Həm ictimai-siyasi, həm də elmi-mədəni sahədə bir sıra kəşflərin, ixtiraların – məsələn, Con Lokkun liberalizm siyasi-fəlsəfi nəzəriyyəsinin, Nyutonun fizi...
Kainatın mühərriki ehtiraslar
Corc Qordon Bayronun “Don Juan” mənzum romanı haqqında Fəxri Uğurlu Bayron klassik Avropa ədəbiyyatının sonbeşiyidir. Onun otuz altı illk natamam ömrü qoca qitədə həm ictimai-siyasi tarixin, həm də fikir tarixinin yeniləndiyi dövrə düşür. Fəlsəfi-estetik baxımdan klassik şairlərlə bir cəbhədə təmsil...
Vasitə məqsədi doğrultmayanda
Fridrix Şillerin “Qaçaqlar” dramı haqqında Fəxri Uğurlu Klassik alman ədəbiyyatının iki zirvəsindən biri sayılan Şiller yaradıcılığa erkən başlamışdı. Qırx altı ildən də az çəkən ömründə onun qələmindən ondan çox dram əsəri, çoxlu şeir, məqalə, məktub çıxmışdı. Şillerin “Sevinc odası”na Bethovenin b...
Hindistan dərvişi
Rabindranat Taqorun “Gitancali” mistik toplusu haqqında Fəxri Uğurlu Taqor hind xalqının peyğəmbəridir – sözün həm məcazi, həm də gerçək mənasında. Hələ atası induizmə (onun fikrincə) sonradan sırınmış bütpərəstliyi, çoxallahlılığı inkar eləyir, ümməti qədim arilərin unudulmuş monoteist dünyagörüşün...