Bəsit fonun sualları
Natiq Cəfərli
Respublikaçı Alternativ Partiyası
Şotlandiyanın Qlazqo şəhərində iqlim dəyişikliyi konfransı keçirilir, önəmli, hər kəsin həyatına təsir edən məsələ müzakirə edilir. Amma müzakirələrin səviyyəsi, çıxışlar, qərarlar, yumşaq desəm, təəccüb və təəssüf doğurur. İqlim dəyişikliyi kimi önəmli məsələ ciddi, elmi, futuroloji aspektdən müzakirə edilmir, “Qreta”laşmış bəsit yanaşma var (beynəlxalq ekoloji hərəkatın isveçli təşəbbüsçüsü Qreta Tunberqi nəzərdə tutur – red.)
Dünya siyasəti də “Qreta”laşıb, məsələlər dərindən araşdırılmır, suallara cavab yoxdur, hətta sual verənlər susdurulur, bütün məsələlərdə Qərb sanki “sovetləşir”, müxalif səsləri, sual verənləri susdurmağa çalışır, öndə alimlər yox, boşboğazlardır.
Daxili yanma mühərrikindən istifadəni məhdudlaşdırmaq istəyirlər – çox gözəl, əla təşəbbüsdür. Yaxşı, bəs elektrikli avtomobillərin istehsalı üçün lazım olan akkumulyatorların xammalı haradan alınacaq? Həmin xammal ekologiyaya nə qədər ziyan vuracaq? Avtomobillərin şarj edilməsi üçün elektrik enerjisinə sürətlə artan tələbat necə ödənəcək?
Günəş və külək enerjisinin alınması üçün istifadə olunan avadanlıqların xammalı ekoloji təmizdirmi? Onların və istifadəsi bitmiş maşın akkumulyatorlarının utilizasiyası necə təşkil olunacaq? Bunların “karbon izi” hesablanıbmı?
Əgər enerjiyə artan tələbat göz önündədirsə, nədən atom enerjisindən istifadə də “çırkli” sayılır, axı atom enerjisi ən təmiz enerji növlərindən biridir və sərhədsiz enerji istehsalı gücünə malikdir? Əgər söhbət atom elektrik stansiyalarının təhlükəsizliyindən (qəzalar və s.) gedirsə, niyə son texnoloji nailiyyətlər məhz təhlükəsizlik tədbirlərinə yönəldilməsin?
Dünya əhalisi artır, enerjiyə tələbat da artacaq, karbohidrogendən imtina etmək istəyiriksə, buna necə nail olacağıq? Bu sualın cavabı yoxdur, nəticədə də Rusiya kimi avtoritar, nə istədiyini dəqiq bilən ölkələr vəziyyətdən yararlanıb öz resurs üstünlüyünü geosiyasi və iqtisadi üstünlüyə çevirir.
“Yaşıl iqtisadiyyata”, “karbon izinin” azaldılmasına keçid vacibdir, amma çox bahalı layihədir, bu keçid tək dövlət dotasiyaları ilə mümkün deyil, keçidin iqtisadi məntiqi və səmərəsi də olmalıdır. Bu keçidin işsizlik fəsadları hesablanmalıdır, məsələn, elektriklə işləyən avtomobillərə tam keçid baş verəndə daxili yanma mühərrikini təmir edən ustaların, karbürator, injektor və avtomobilin benzin-dizelə hesablanmış hissələrinin təmiri ilə məşğul olanlar nə edəcəklər?
Bu hələ ən sadə məsələdir, daha böyük məsələlər də var, məsələn, süni intellektin daha geniş tətbiqi, robotlaşma böyük işsizlik ordusu yaradacaq, bu problemin həll yolları haqqında düşünənlər varmı?
Bir sözlə, dünyada ciddi liderlik böhranı, mövzuların bəsitləşdirilməsi trendi var, bu isə heç də yaxşı vəziyyət deyil, hətta böyük toqquşmalara, müharibələrə aparan yoldur…
Müəllifin başqa yazıları:
Sivil toplum, toplumla sivil davranış
Qiymət artımının sirr olmayan sirri
Siyasətdə sualtı qayıq taktikası
Vüsal Qasımlının müsahibəsinə qeydlər
Qiymət artımının əsas səbəbkarı
