• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi

Postpandemiyada şəhər həyatı

  • 29 May 2020
0
SHARES
FacebookTwitterPinterest

Postpandemiya çağı özünün sosial məsafəsi, gigiyena qaydalarının sərtliyi və sağlam həyat tərzi ilə adət etdiyimiz şəhər həyatını sual altına alır.

Tarixə nəzər salsaq görərik ki, şəhərlərin inkişafında böyük sıçrayışlar epidemiyalarla bağlı olub. Hər iki-üç əsrdən bir epidemiyalar şəhərlərin simasını tamamilə dəyişdirib. 1854-cü ildə Londonda vəba epidemiyası şəhərin mərkəzinin yenidən qurulmasına səbəb olmuşdu. III Napoleonun tapşırığı ilə Sena departamentinin prefekti 1850-1870-ci illərdə Parisi gigiyena tələblərinə uyğun yenidən qurmuşdu. Birinci Dünya müharibəsindən sonra yayılan “ispan qripi” epidemiyasının ardınca memarlar XX əsrdə mənzillərin necə olacağı barədə fikirləşdilər.

BMT-nin koronavirus pandemiyasından əvvəl verdiyi proqnozlara görə, 2050-ci ildə dünya əhalisinin 70% şəhərlərdə yaşayacaq. Görünür, indi bu rəqəmi dəqiqləşdirmək lazım gələcək.

Müasir şəhər konsepsiyasına görə, burada hər bir sakin öz istəyinə uyğun hər şey tapa bilər. Adət etdiyimiz şəhərdə formatların, davranış nümunələri və üslubların müxtəlifliyi onun baza xarakteristikasıdır. Şəhər mühitinin inkişafına yanaşmalarda da dəyişiklik gözlənir.

Nəzərə almalıyıq ki, şəhərlərin yeni qaydaları reallaşır. İndi evdən 100 metr aralanmadan ehtiyacları ödəmək mümkün olan 15 dəqiqəlik “şəhərlər” var. Hazırda böyük şəhərlərdə evdən 15 dəqiqəlik piyada gediş məsafəsində komfortlu yaşayış üçün lazım olan hər şeyin olduğu rayonlar planlaşdırılır. Piyadalar və velosipedçilər dünyanı tutur: Paris və Milan iqtisadi baxımdan sərfəli olan və məsafə saxlamağı təmin edən yüz kilometrlərlə velosiped yolları çəkməyi nəzərdə tutub. Bununla belə, şəhərlər təkcə velosiped üçün yol çəkməklə kifayətlənməməli, mürəkkəb şəhər strukturunun yenidən qurulmasını təmin etməlidir. Gələcəkdə əlverişli ətraf mühit və sağlamlıqla bağlı məsələlərin həllinə daha çox ehtiyac olacaq.

Yeni planlaşdırmada binaların istifadə üçün təyinatının dəyişməsindən mənzillərin planlaşmasına qədər hər şey daha çevik olacaq. Ev əvvəlki kimi kiminsə özəl məkanı olmayacaq, indi evlər həm də kovorkinq (əməkdaşlıq), bəzən məktəb, cümə günləri isə dünyanın hər yerindən əlliyə qədər insanın iştirakı ilə “Zoom” görüşlərinin keçirildiyi yer olacaq. Şəhərdə fiziki məkanın rolu dəyişəcək, rəqəmsal şəhərdə SMS icazəsi ilə səyahətlərə alışmalı olacağıq. Belə vəziyyətdə dəyişən şəraitə uyğunlaşan, əsas tələbatlarla yanaşı yeni dəyərlərə cavab verən, bütün variantlarda çevik və qənaətcil olan, onlayndan offlayna və əksinə dəyişən şəraitdə sərfəli olanı təklif edən developerlər (inkişaf strategiyasını hazırlayan təhlilçi), sahibkarlar, layihəçilər qazanacaqlar.

Pandemiyadan sonra ictimai məkanları başqa cür görəcəyik və layihələndirəcəyik. Burada həmin məkana daha çox insan cəlb etmək əvəzinə onların funksionallığının yüksəldilməsinə diqqət yetiriləcək. Bu məkanların səs-küydən necə qorunacağı və şəhərin ekoloji şəraitini necə yaxşılaşdıracağı vacib olacaq. Əlbəttə, burada 15 dəqiqəlik məhəllə konsepsiyasına uyğun olaraq sakinlərin piyada gediş məsafəsi nəzərə alınmalıdır.

Son vaxtlar bir çox ekspert “yeni mənzil formatı” adlı sosial eksperimentdə iştirak edir. Onlar kiçik bir məkanda işi istirahətdən, uşağı böyükdən necə ayırmağın yollarını axtarırlar. İndi aydın olur ki, “yaşayış evi” anlayışı mövcud deyil. Developerlər kompakt məkanda işləmək və yaşamağın uğurlu variantlarını arayırlar.

Pandemiyadan sonrakı şəhərlər indi hamının keçirdiyi stressdən sonra bərpa olmağı təmin etməlidir. Parklar yenidəntəşkil və sosiallaşmanın vasitələrindən biridir. Söhbət parkda hansısa bir tədbir keçirməkdən getmir, park həm də bütün fəsillərdə bir-birimiz və təbiətlə ünsiyyət saxlaya bildiyimiz təhlükəsiz məkan olmalıdır.

Binalar artıq statik obyekt olmayacaq və yeni çağırışlara, tələblərə uyğun dəyişdirilə biləcək dinamik əlavə sistemlərə çevriləcək. Karantin dövründə çoxları ünsiyyət çatışmazlığından, iş və şəxsi məkan hüdudlarının yox olmasından şikayətlənir. Buna cavab olaraq binaların birinci mərtəbələrində iş yerləri yaradıla bilər.

Dünya miqyasında lokdaun (müəssisələrin kütləvi bağlanması və tədbirlərin qadağan olunması) ekologiyaya fantastik dərəcədə müsbət təsir göstərir. Belə dinamikanın lokdaun ləğv edildikdən sonra da davam etməsi yaxşı olardı. Məhz indi müşahidə edirik ki, bizim “fəaliyyətsizliyimiz”, yəni təyyarə uçuşlarının, şəxsi nəqliyyatdan istifadənin azaldılması, piyada və velosipedlə hərəkət etməyimiz atmosferə atılan tullantıları necə azaldır.

Ruhi sağlamlıq məsələsi növbəti 5-10 ildə bizi məşğul edəcək vacib həyat sahələrindəndir. Dünya Səhiyyə Təşkilatı (DST) işdə yorulub tükənməni rəsmi xəstəlik olaraq tanıyıb. Şəhər bizim daha sağlam olmağımız üçün, xüsusilə də pandemiyanın yaratdığı stress və digər mənfi nəticələri aradan qaldırmaq üçün ssenarilər təklif etməyə çalışacaq. Bir şey çox dəqiqdir ki, gələcəkdə bizi həyat və fəaliyyətin yeni, offlayn+onlayn hibrid forması gözləyir.

Ekspertlər hesab edir ki, urbanizasiya zəifləyəcək, deurbanizasiya başlanacaq. Bu, bəşəriyyətin sağlamlığına xidmət edəcək. Şəhərsalmada gələcəyin trendi insanların təbiətdə, məsafə saxlamaqla istirahət etmələrinə imkan verən böyük təbii ərazilərin abadlaşdırılması olacaq.

Pandemiya bizim vahid böyük orqanizm olduğumuzu göstərdi. Postpandemiya dövrünün şəhərində biz bir-birimizə daha qayğılı yanaşacaq və həyatın hər anını dəyərləndirəcəyik.

Hazırda keçirdiyimiz belə uzunmüddətli həyəcan dəyərlər sisteminin dəyişilməsinə səbəb olacaq. Gündəlik praktika və uğur qazanmaq, rifah və xoşbəxtlik haqda təsəvvürlərimiz əsaslı şəkildə dəyişəcək. Biz ətrafımızda olan insanlarla birgə yaşamağın dəyər olduğu bir dünyada yaşayacağıq. Hazırkı izafi istehlakdan imtina edəcəyik.

Söhrab Məhərrəmov

Müəllifin başqa yazıları:

Pandemiyanın dərsləri

Pandemiya şəraitində distant fəaliyyət

Karantindən xətərsiz çıxmaq

Ruslan Əmirov yenə həbs olundu

  • 29 May 2020

“Bu povest öz həyatını yaşamayan insanın faciəsi h...

  • 29 May 2020

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

26 iyun səfəri

comments
Aktual 2ManşetXəbər

Dünya futbol çempionatı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Xalqların Rusiyaya münasibəti necə dəyişib? – Sorğu

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Yaxın ölkələrdə benzin necəyədir?

Rəylər

Do not miss

comments
ManşetXəbər

26 iyun səfəri

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

26 iyun səfəri

comments
Aktual 2ManşetXəbər

Dünya futbol çempionatı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Xalqların Rusiyaya münasibəti necə dəyişib? – Sorğu

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Yaxın ölkələrdə benzin necəyədir?

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Rusiyaya təzyiq, Çinə nəzarət – “Reuters”

comments
ManşetŞərh

Dalana doğru

comments
AktualManşetXəbər

Dərs ili haçan başlasın? (Sorğunun nəticələri)

comments
ManşetXəbər

Avropa Məhkəməsindən yeni qərarlar gəlir

comments
ManşetXəbər

Manatdan baha valyutalar

comments
ManşetXəbər

Azərbaycanın koronavirus statistikası

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Avropa İttifaqı Ukrayna və Moldovaya namizəd statusu verdi

comments
ManşetXəbər

Tofiq Yaqublu anasının ilinə də buraxılmır

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Putinin dünya arenasına qayıdışı – CNN

comments
ManşetXəbər

Əli Əliyevin cəza müddəti 1 ilə qalxdı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Ermənistan ehtiyatda olanları hərbi toplanışa çağırır

comments
ManşetXəbər

Neftin büdcə qiyməti artırılır

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Rusiya təhdidi: F-16 qırıcılarının istismar müddəti artırıldı

comments
ManşetŞərh

Pulun bəlli istiqaməti

comments
AktualManşetŞərh

Bahalıq artımları

comments
ManşetXəbər

Erkin Qədirli komitə sədrinin müavini seçilib

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Qonşuluqda xəstə sayı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Bolqarıstanda hökumət böhranı

comments
ManşetXəbər

Aytən Məmmədova: “Araşdırma davam edir”

comments
ManşetXəbər

Rəsmilərin maaşında yenilik təklifləri

comments
AktualXəbər

Bölgələr üzrə kredit və əmanət

comments
AktualDünyanın səsiManşetŞərh

Uyğur müsibəti Ukrayna müsibəti kimidir – “Politico”

comments
ManşetXəbər

Bankların beş ayı

comments
ManşetXəbər

Büdcədə yeniliklər ilk oxunuşdan keçdi

comments
ManşetXəbər

Ali Məhkəmə Əli Əliyevi həbsdə saxladı

comments
AktualManşetXəbər

Tərs artımlar

Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda