• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
Emin Huseynzade

Maraqlı başlıqla istifadəçini aldatmağın 10 yolu

  • 16 Oktyabr 2017
  • Posted in AktualManşetMediaTribunaYazarlar
145
SHARES
FacebookTwitterPinterest

Emin HÜSEYNZADƏ

Dəfələrlə olub ki, internetdə və ya digər yayım vasitələrində çox maraqlı başlığa rast gəlmisiniz, üstünə klikləyib məzmunu oxuyanda istədiyiniz məlumatı tapa bilməmisiniz və ya başlıqla məzmunun fərqini hiss etmisiniz. Niyə belə olur?

Son illər Azərbaycan mediasında – internetindən tutmuş televiziyalarına qədər “klikbeyt” deyilən xəstəlik yayılıb. Klikbeyt “klik qarmağı” deməkdir. Yəni belə başlıq qoymaqda məqsəd nə olursa olsun istifadəçinin onu klikləməsinə, səhifəyə keçməsinə nail olmaqdır. İstifadəçinin məzmunda nə qədər qalacağı, yazını oxuyub-oxumayacağı belə başlığı qoyan media sahibləri və idarəçiləri üçün o qədər də maraqlı deyil. Əsas odur ki, siz yazıda “olmusunuz”. Bu statistikaları da reklamverənlərə “oxucu” adı ilə təqdim edəcəklər.

Başlığın klikbeyt olub-olmadığını necə müəyyən edək? Klikbeytin özünə məxsus qaydaları var. Konkret qanunauyğunluqları olduğu üçün redaksiyalar onları rahatca tətbiq edə bilir. Deməli, biz də onları rahatca müəyyən edib qoruna bilərik.

Bəzən “bu”, “bax”, “belə”, “bunu”, “bunlar” sözləri ilə başlayan başlıqlar məzmunun konkret nədən bəhs etdiyini bildirmir və yalnız klikləmək üçün maraq oyadır.

Yaxud başlıqlar adətən istifadəçiyə “siz” əvəzinə, “sən” deyə müraciət edir. Sanki siz onun dostusunuz və yazar belə rahatlıqla danışa bilər. Nümunə:

Adətən klikbeyt başlıq iki hissədən ibarət olur. Birinci hissədə vəziyyət təsvir olunur, ikinci hissədə isə qeyri-adiliyə işarə edilir və maraq oyadılır.  Ümumiyyətlə, klikbeytlərin əksəriyyəti uzun olur. Redaktə işi görünməyən başlıqlarda dilin qaydalarına, vurğu, nöqtə və vergüllərə nəzarət edilmir.

Mübaliğələrdən istifadə yəqin ki, klikbeytin ən çox görünən tərəfidir. Həddən artıq şişirtmə, adi hadisələri qeyri-adi başlığa çevirməyə cəhd saysız-hesabsızdır.

Şişirtmədə klikbeytə məxsus müxtəlif sözlərdən də istifadə olunur: dahi, dəhşətli, qeyri-adi, şok, inanılmaz və s.

Hiperbolalardan istifadə, gözlənilməyən, vahimələndirən, təəccübləndirən, çaşdıran mənzərə yaratmaq klikbeyt müəlliflərinin adətidir.

Gördüyümüz kimi, başlıqlar bir sıra hallarda klikbeytlərə aid müxtəlif texnikaların qarışığından hazırlanır və hər bir halda yazının içində olanlardan çox az – minimum xəbər verir.

Məzmun göstəricilərini və statistikalarını öyrənən “BuzzSumo” şirkəti 2017-ci ilin yayında 100 milyon başlığı araşdırıb (http://buzzsumo.com/blog/most-shared-headlines-study/) və belə nəticəyə gəlib ki, hətta sosial şəbəkələrdəki istifadəçilərin 73%-ni məzmunun özü deyil, onun başlığı maraqlandırır. Ona görə sosial şəbəkələrdə klikbeyt daha geniş istifadə olunur.

Ən cəlbedici başlıqların siyahısına başçılıq edən ilk 10-luq:

– Məcbur edəcək;
– Buna görə;
– Təsəvvür edin;
– Yalnız X adam;
– Səbəbi;
– İnanılmaz;
– X super foto;
– Sevinc göz yaşları;
– Sonra baş verənlər;
– Göz yaşlarınızı tuta blməyəcəksiniz.

Sonuncu sözləri Google-da axtarışa verib, belə nəticəyə gəldim:

Klikbeytin həm də sosial şəbəkələrdə yayılan kliktivizmlə əlaqəsi var. Onlayn sosial şəbəkələrdə yardım istəyən, köməyin lazım olduğunu yazan və ya üzücü xəbərləri yayanlar az deyil. Belələri çox vaxt konkret addım atmağa çağırır. Məsələn, uşaq evi üçün kitab toplama aksiyasının yerini və vaxtını deyir. Bu fikirləri yüzlərlə adam “bəyən”ir. Amma elə işlərin təşkilatçılarıyla söhbət əsnasında müəyyənləşdirmişəm ki, bu kollektiv bəyənmələrin nəticəsi olmur, cəmi 3-4 nəfər həmin yerə gəlir və kitab gətirir. Yəni klikdən o tərəfə keçməyən aktivizm yalnız görüntü məqsədi ilə edilir, real həyata təsir göstərmir.

Klikbeytdə də sizin yazını oxumağınız tələb olunmur. Redaktorların və başlıq hazırlayanların məqsədi yalnız yazıya keçiddir. Deməli, belə yazılara keçid heç də ictimai marağın göstəricisi deyil. Klikbeytlə toplanan statistika ölkə əhalisinin hansı tip məzmunu əldə etmək istədiyini göstərə bilməz.

Əslində bu yazının başlığı da bir klikbeyt nümunəsidir. Klikbeytin fərqli xüsusiyyətlərini bir yazıda yerləşdirmək mümkün deyil. Bu haqda yaxın günlərdə yenə yazacam.


Müəllifin başqa yazısı:  Jurnalistlər işlədiyi saytların auditoriyasından xəbərsizdir

Nazir Gürcüstanda Baş Qərargah rəisi ilə bir araya...

  • 16 Oktyabr 2017

Dövlət komitəsi 9 aya yekun vurub

  • 16 Oktyabr 2017

Son materiallar

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Koronavirus və saçların tökülməsi – Yeni araşdırma nəyi üzə çıxarıb?

comments
ManşetXəbər

Bloqçuya və ictimai fəala həbs cəzaları verilib

comments
ManşetTribunaYazarlar

Qanundan… kənar

comments
Dünyanın səsiManşetTribunaYazarlar

“The Telegraph”: “Onlar ölməmiş öz yurdlarını görmək istəyirlər”

Rəylər

Do not miss

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Koronavirus və saçların tökülməsi – Yeni araşdırma nəyi üzə çıxarıb?

Son materiallar

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Koronavirus və saçların tökülməsi – Yeni araşdırma nəyi üzə çıxarıb?

comments
ManşetXəbər

Bloqçuya və ictimai fəala həbs cəzaları verilib

comments
ManşetTribunaYazarlar

Qanundan… kənar

comments
Dünyanın səsiManşetTribunaYazarlar

“The Telegraph”: “Onlar ölməmiş öz yurdlarını görmək istəyirlər”

comments
ManşetŞərh

Aeroport yox, sürət qatarı

comments
ManşetŞərh

Əli Kərimli: “Hərbçilərə sahib çıxmaq xalqın vəzifəsidir”

comments
ManşetŞərh

Müddətli xidmət müddəti keçir

comments
ManşetXəbər

2881 şəhid, 28 itkin

comments
Dünyanın səsiManşetŞərhYazarlar

“İskəndər” Bakıya atılıb və göydə vurulub? – Britaniya saytı

comments
ManşetTribunaYazarlar

Ustadlıq missiyası

comments
ManşetTribunaYazarlar

Çingiz Hüseynov: “Qınamaq istəməzdim, amma susmaq da xəyanətdir”

comments
ManşetXəbər

Paytaxtın işsizlik statistikası

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Ermənistan 2018-ci ilə dönür?

comments
ManşetTribunaYazarlar

İşıq dirəyi (hekayə)

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Paşinyan qələbəliyi nə deməkdir?

comments
Dünyanın səsiManşetŞərh

Virusa yoluxub sağalanları maraqlandıran suallar – CNN

comments
ManşetTribunaYazarlar

Kredit girdabı

comments
ManşetŞərh

Pensiyaçıların sayı necə dəyişib?

comments
ManşetXəbər

Manat nə qədər valyuta xırdalayıb?

comments
ManşetTribunaYazarlar

Ana qəhrəman olsa da…

Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda