Arif Hacılı
Müsavat Partiyasının başqanı

15 sentyabr 1918-ci il tariximizə Bakının işğaldan qurtuluşu günü kimi daxil olsa da, həmin qələbə nəticəsində yalnız Bakı yox, Azərbaycan ərazilərinin böyük bir hissəsi bolşevik-daşnak işğalından azad edilib.

…Şaumyanın rəhbərlik etdiyi, əsasən bolşevik-daşnak nümayəndələrindən ibarət Bakı Soveti 1918-ci ilin baharında yalnız Bakını yox, Quba, Şamaxı da daxil olmaqla böyük əraziləri tutmuşdu. Bu ərazilərdə türk-müsəlman qırğınları törədilmiş, etnik təmizləmə siyasəti aparılmışdı. On minlərlə insanın qətlə yetirildiyi bölgələrdən qaçqın düşmüş milyonadək soydaşımız Ucar-Yevlax istiqamətində müvəqqəti sığınacaq tapmağa məcbur olmuşdu.

Belə bir şəraitdə Azərbaycan Milli Şurasının sədri, Müsavat başqanı Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və Osmanlı İmperiyasının hərbi naziri Ənvər Paşa arasında əldə olunan razılıq əsasında Nuru Paşanın komandanlıq etdiyi Qafqaz İslam Ordusu yaradıldı. Azərbaycan əhalisinin fəal yardım etdiyi və sıralarını artırdığı bu ordu cəmi 3 ay ərzində Gəncədən Bakıyadək irəliləyərək Azərbaycan ərazilərini işğaldan azad etdi, Azərbaycan hökuməti Bakıya köçdü. Cənubi Qafqazın əksər hissəsini təşkil edən 114 min kvadrat kilometrlik ərazidə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hakimiyyəti bərqərar oldu. Elə bir Azərbaycan dövləti quruldu ki, hətta bolşevik işğalından sonra bu dövləti tam olaraq məhv edib sıradan çıxarmaq mümkün olmadı…

15 sentyabr dövlətçilik tariximizin, eyni zamanda Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığının şərəfli bir səhifəsidir. Bu baxımdan 15 sentyabr həm də Azərbaycan-Türkiyə dövlətlərinin, xalqlarının birlik günüdür.