Rusiya itirə-itirə gedir
Əli Kərimli
AXCP sədri
Ukrayna ilə müharibədə hələ tam məğlub edilməmiş Rusiya “müttəfiqi” Çindən ağır zərbə alıb. Çin Rusiya ilə münasibətləri korlamadan, heç bir siyasi bəyanat vermədən, səssizcə Mərkəzi Asiya və Qazaxıstanda Rusiyanı sıxışdırır. Aydındır ki, Rusiya Qazaxıstanı və Mərkəzi Asiya ölkələrini öz nüfuz dairəsi, arxa bağçası sayır. Ancaq Ukraynaya qarşı işğalçı müharibə Rusiyanın iqtisadi imkanlarını azaldıb. 2023-cü ilin iyun ayının nəticələrinə görə, Çin Rusiyanı qabaqlayaraq Qazaxıstanın ən böyük ticarət tərəfdaşı olub. Qazaxıstanın xarici ticarətinin 19,2 faizi Çinin üzərinə düşür. Özbəkistan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Tacikistanın xarici ticarətində ən böyük tərəfdaş statusunu isə Çin Rusiyanı qabaqlamaqla daha əvvəllər ələ keçirib. Beləliklə, artıq Mərkəzi Asiya və Qazaxıstanda Rusiya deyil, Çin əsas iqtisadi tərəfdaş sayılır.
Ancaq Qazaxıstan və Mərkəzi Asiya yağışdan çıxıb yağmura düşməmək, Çinin regionda artan iqtisadi və siyasi nüfuzunu balanslaşdırmaq üçün ABŞ, Avropa İttifaqı, Türkiyə və Böyük Britaniya ilə də tərəfdaşlığı gücləndirir. Türkiyə də Qazaxıstan və Mərkəzi Asiya ilə ticarət dövriyyəsini sürətlə artırır, ancaq region ölkələri ilə daha çox hərbi və təhsil sahəsində əməkdaşlığı dərinləşdirir. ABŞ, Avropa İttifaqı və Böyük Britaniya isə region ölkələri üçün əvəzsiz investora çevrilir. Region ölkələrinin iqtisadiyyatının modernləşməsi də məhz Qərb ölkələri ilə tərəfdaşlıq sayəsində mümkün olur. Beləliklə, Rusiya bir vaxtlar şəriksiz hakim olduğu, Avrasiyanın mərkəzi olan bölgədə öz mövqeyini hər ay, hər gün itirməkdədir. Hər gün bir az da aydın görünür ki, Ukraynaya qarşı işğalçı müharibə Rusiya rəhbərliyinin çox böyük səhvi olub.
