Konstitusiyadakı dilimiz
Dil normalarının pozulması Azərbaycanda tez-tez gündəmə gəlir. Novator.az bunu nəzərə alaraq ölkənin əsas qanununda – Azərbaycan Konstitusiyasında olan yanlışlara diqqət yönəldib.
Azərbaycan dilinin orfoqrafiya normalarına görə, ilə qoşması aid olduğu sözdən ayrı yazılmalıdır. Dörd söz istisnadır: etibarilə, məqsədilə, münasibətilə, vasitəsilə.
Konstitusiyanın 32 və 49-cu maddələrində ilə qoşması olan söz yanlış yazılıb: şərtilə.
29 və 71-ci maddələrdə isə doğru variant yer alır: şərti ilə.
Ana qanunun preambulasında məqsədilə sözü orfoqrafiya normasına uyğun yazılıb.
9, 20, 29, 32, 114, 125 və 130-cu maddələrdə isə norma pozulub: məqsədi ilə.
48-ci maddədə münasibətilə əvəzinə münasibəti ilə variantı gedib.
2, 55, 125, 127 və 143-cü maddələrdə də orfoqrafiya pozuntusu var: vasitəsilə yerinə vasitəsi ilə variantı keçir.
Konstitusiya mətnində rəsmi sənədlərə (qanun, fərman, sərəncam, qərar və s.) aid xarakterik halı – Azərbaycan türkcəsinə pərçim edilmiş tərəfindən sözündən istifadəni də qeyd etmək olar. 24 yerdə tərəfindən sözü yer alır. Ana qanunun preambulasında ilk cümləyə baxaq:
– Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin sədrliyi ilə Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiya layihəsini hazırlayan komissiya tərəfindən hazırlanmış, 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsində (referendumda) qəbul edilmişdir.
Cümlədəki başqa qüsurlara da əl gəzdirəndə belə variant alına bilər:
– Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin sədrliyi ilə yeni konstitusiya layihəsi üzrə komissiyada hazırlanıb, 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsində (referendumda) qəbul edilib.
Başqa bir qüsur: ana qanunda 52 halda sadə var sözü əvəzinə qondarma vardır sözü işlədilir. Məsələn:
– Hər kəsin doğulduğu andan toxunulmaz, pozulmaz və ayrılmaz hüquqları və azadlıqları vardır.
“Hər kəsin doğulduğu andan toxunulmaz, pozulmaz və ayrılmaz hüquqları və azadlıqları var” yazmaq olmazmı?
