• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi

Düşünmək üçün…

  • 20 Aprel 2020
0
SHARES
FacebookTwitterPinterest

Natiq Cəfərli
REAL Partiyanın icra katibi

İngilis dilində repressiya (repression) sözündən başqa “oppression” sözü də var. Məna fərqləri olan sözlərdir.

Biz repressiya sözünü hər mənada işlədirik, çünki “oppression” anlayışı yoxdur. Əslində repressiya daha çox ideoloji anlayışdır – diktaturalarda və ya avtoritar sistemlərdə hakim elita, qrup, partiya öz ideoloji düşmənlərinə qarşı repressiyalar edir. Tarixdə bunun çox örnəyi var, bir-bir sadalayıb vaxtınızı almaq istəmirəm, təkcə onu deyim ki, repressiya tək dünyəvi olmayıb, həm də dini əsaslarla baş verib.

“Oppression” sözünün mənası isə önləyici basqı, önləyici tədbirlər, müxtəlif qrupların önləyici tədbir kimi sıxışdırılması deməkdir. Azərbaycanda iqtidar və müxalifət təməldən ideoloji olmayıb, müstəqillikdən üzü bəri həm iqtidarda, həm müxalifətdə ideoloji təməli yerliçilik əvəz edib – siyasi loyallıq yerlibazlıq üzərində qurulub. Siyasi qurumlar şəxs ətrafında formalaşıb deyə həmin şəxsin harada anadan olması, kimlərdən olması daha çox önəm kəsb edib. İdeoloji əsası olmayan siyasi təşkilatlar yerlibazlığı siyasi əsas kimi görüblər, bütün mübarizə resurslara çıxış imkanlarına görə olub və siyasi səhnəni liderlərin şəxsi münasibətləri şəkilləndirib.

Mərhum Heydər Əliyev YAP-ı məhz yerliçilik və şəxsi loyallıq üzərində qurdu, çünki o zaman ölkədə pul yox idi, pulun azlığı siyasi azadlığın çox olması ilə kompensasiya edilirdi. Amma təəssüf ki, siyasi azadlığın daha geniş olduğu dövrlər müxalif siyasi partiyalar ideoloji kimliklər qura bilmədilər, iqtidarın güzgüdəki əksinə çevrilərək sistemin bir parçası oldular.

1993-2003-cü illərdə də həbslər var idi, amma onlar repressiya deyildi, daha çox şəxsi münasibətlərin təzahürü, sistemdaxili oyunçuların şəxsi qisası idi və çox zaman da “oppression” xarakteri daşıyaraq önləyici tədbir kimi baş verirdi.

2003-cü ildən sonra ölkəyə böyük neft pulları gəldi, yavaş-yavaş pul amili yerlibazlığın üzərinə çıxmağa başladı, çünki aşağıdan yuxarıya loyallığın təmin olunması mexanizmi dəyişdi – daha yerliçilik deyil, maddi maraqlar üzərində qurulmuş ittifaqlar önə çıxdı. Loyallıq daha çox maddi maraqlar üzərindən, pul qazanmaq fürsətləri üzərindən təmin edilməyə başlandı.

Tariximizin son 10 ilini götürsək, ilk repressiyalar, yəni ideoloji kimliyə görə təqiblər gənc aktiv insanların həbsi ilə başladı – onlar heç bir partiyanın üzvü olmasalar da, yeni nəslin timsalında ideoloji kimliklər formalaşdırmağa başladılar. Amma bu da klassik anlamda repressiya deyildi, daha çox “oppression” xarakteri daşıyırdı – önləyici basqı şəklində idi.

REAL-a qarşı bütün basqılar, sədrin həbsi və 5 il yarımdan çox həbsdə qalması da məhz “oppression” addımlar idi, amma yeganə fərq o idi ki, REAL ideoloji təşkilat olaraq daha çox potensial təhlükəyə malikdir. Yəni qabaqlayıcı tədbirlər ona görə atıldı ki, cəmiyyətdə ideoloji cərəyanlar yaranıb möhkəmlənməsin.

Son üç-dörd ildə görünən odur ki, iqtidar artıq ideoloji platformanın olmamasından daha çox əziyyət çəkir. Bu gün iqtidar yeni siyasi konfiqurasiyadan danışırsa, bunun ən böyük çatışmayan elementi iqtidarda ideoloji partiyanın olmamasıdır. Ölkənin sağlam siyasi təməllər üzərinə keçidi üçün iqtidarın ideoloji partiya yaratması mütləqdir. Bu işi YAP görə bilməyəcək, ona görə də yeni, ikinci, sağlam ideoloji əsası olan partiyanın yaradılması labüddür. Məhz bu zaman müxalifət də sağlam ideoloji əsaslar üzərində qurulmuş siyasi partiyalarda cəmləşməyə məcbur olacaq ki, iqtidarın yeni siyasi diskursu ilə ayaqlaşa bilsin.

Maraqlı dönəmdir, indi məmləkətin problemlərini həll etmək üçün həm repressiya, həm də “oppression” addımları mənasızdır – dünyada gedən prosesləri nəzərə alaraq məmləkətimizin qarşısında duran çağırışlara cavab vermək üçün mütləq yeni siyasi konfiqurasiya yaranmalı, siyasi mübarizə düşmənçilikdən çıxıb ideoloji “savaşa”, siyasi-iqtisadi ideya və proqramların rəqabətinə çevrilməlidir, hətta gələcəkdə hökumətin koalisiyalarla formalaşdırılması əsasını yaratmalıdır…

Müəllifin başqa yazıları:

İmic problemi

Bir millət, bir sistem

Nə etməli?

Virus dönəminin dərsləri

Gəlirsiz xərclər

“Bahalı manat” dalanı

Blokada etirazları

  • 20 Aprel 2020

İctimai iaşə 12,9 faiz geriləyib

  • 20 Aprel 2020

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

Eldar Həsənov: yeni mərhələnin yeni tarixi

comments
ManşetTribunaYazarlar

Köhnə bazara təzə nırx

comments
ManşetXəbər

Xarici ticarətin yeddi ayı

comments
ManşetXəbər

Boşanmanın çox olduğu bölgələr

Rəylər

Do not miss

comments
ManşetXəbər

Eldar Həsənov: yeni mərhələnin yeni tarixi

Son materiallar

comments
ManşetXəbər

Eldar Həsənov: yeni mərhələnin yeni tarixi

comments
ManşetTribunaYazarlar

Köhnə bazara təzə nırx

comments
ManşetXəbər

Xarici ticarətin yeddi ayı

comments
ManşetXəbər

Boşanmanın çox olduğu bölgələr

comments
ManşetXəbər

Bölgələr üzrə orta pensiya

comments
AktualManşetXəbər

Əhali statistikası

comments
ManşetXəbər

Azərbaycanın xarici borcu

comments
AktualManşetXəbər

Pensiyaçıların sayı, orta pensiya

comments
AktualManşetXəbər

Müsavatçıların nizamnaməsi

comments
AktualManşetXəbər

Fəaliyyət növləri üzrə orta maaş

comments
ManşetXəbər

Yarım ilin demoqrafik hesabatı

comments
ManşetXəbər

115 əskik

comments

Yeni Laçın yolu

comments
AktualManşetXəbər

Partiyaların qanunu

comments
ManşetXəbər

Bazar nə qədər bahalaşıb?

comments
ManşetXəbər

Macar səddi yarıldı

comments
ManşetXəbər

Artım və azalma açıqlamaları

comments
ManşetXəbər

Bakıda maaş, başqa göstəricilər

comments
ManşetXəbər

Müsavatçı həbsdə qalır

comments
AktualDünyanın səsiManşetŞərh

Koronavirusun universal peyvəndi gəlir? – ABC

comments
ManşetTribunaYazarlar

Ruhu bədəndən qovmaq!

comments
AktualDünyanın səsiManşetŞərh

Saxta xəbərin geniş meydanı – “Forbes”

comments
AktualManşetXəbər

Parlament sədrinə müraciət

comments
AktualManşetŞərh

22 milyon manatlıq itkinin hesabı

comments
AktualManşetXəbər

Narahatlıq, təklif

comments
ManşetXəbər

Londonda Azərbaycana təcavüz

comments
ManşetXəbər

1,7 manatın 4 il 5 ayı

comments
ManşetXəbər

Prezidentlərin telefon söhbəti

comments
Dünyanın səsiManşetTribunaYazarlar

Rusiyadan qorxmamaq – “Vaşinqton Post”

comments
ManşetTribunaYazarlar

Vaxt qoymaq zamanı

Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda