• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi

Düşünmək üçün…

  • 20 Aprel 2020
0
SHARES
FacebookTwitterPinterest

Natiq Cəfərli
REAL Partiyanın icra katibi

İngilis dilində repressiya (repression) sözündən başqa “oppression” sözü də var. Məna fərqləri olan sözlərdir.

Biz repressiya sözünü hər mənada işlədirik, çünki “oppression” anlayışı yoxdur. Əslində repressiya daha çox ideoloji anlayışdır – diktaturalarda və ya avtoritar sistemlərdə hakim elita, qrup, partiya öz ideoloji düşmənlərinə qarşı repressiyalar edir. Tarixdə bunun çox örnəyi var, bir-bir sadalayıb vaxtınızı almaq istəmirəm, təkcə onu deyim ki, repressiya tək dünyəvi olmayıb, həm də dini əsaslarla baş verib.

“Oppression” sözünün mənası isə önləyici basqı, önləyici tədbirlər, müxtəlif qrupların önləyici tədbir kimi sıxışdırılması deməkdir. Azərbaycanda iqtidar və müxalifət təməldən ideoloji olmayıb, müstəqillikdən üzü bəri həm iqtidarda, həm müxalifətdə ideoloji təməli yerliçilik əvəz edib – siyasi loyallıq yerlibazlıq üzərində qurulub. Siyasi qurumlar şəxs ətrafında formalaşıb deyə həmin şəxsin harada anadan olması, kimlərdən olması daha çox önəm kəsb edib. İdeoloji əsası olmayan siyasi təşkilatlar yerlibazlığı siyasi əsas kimi görüblər, bütün mübarizə resurslara çıxış imkanlarına görə olub və siyasi səhnəni liderlərin şəxsi münasibətləri şəkilləndirib.

Mərhum Heydər Əliyev YAP-ı məhz yerliçilik və şəxsi loyallıq üzərində qurdu, çünki o zaman ölkədə pul yox idi, pulun azlığı siyasi azadlığın çox olması ilə kompensasiya edilirdi. Amma təəssüf ki, siyasi azadlığın daha geniş olduğu dövrlər müxalif siyasi partiyalar ideoloji kimliklər qura bilmədilər, iqtidarın güzgüdəki əksinə çevrilərək sistemin bir parçası oldular.

1993-2003-cü illərdə də həbslər var idi, amma onlar repressiya deyildi, daha çox şəxsi münasibətlərin təzahürü, sistemdaxili oyunçuların şəxsi qisası idi və çox zaman da “oppression” xarakteri daşıyaraq önləyici tədbir kimi baş verirdi.

2003-cü ildən sonra ölkəyə böyük neft pulları gəldi, yavaş-yavaş pul amili yerlibazlığın üzərinə çıxmağa başladı, çünki aşağıdan yuxarıya loyallığın təmin olunması mexanizmi dəyişdi – daha yerliçilik deyil, maddi maraqlar üzərində qurulmuş ittifaqlar önə çıxdı. Loyallıq daha çox maddi maraqlar üzərindən, pul qazanmaq fürsətləri üzərindən təmin edilməyə başlandı.

Tariximizin son 10 ilini götürsək, ilk repressiyalar, yəni ideoloji kimliyə görə təqiblər gənc aktiv insanların həbsi ilə başladı – onlar heç bir partiyanın üzvü olmasalar da, yeni nəslin timsalında ideoloji kimliklər formalaşdırmağa başladılar. Amma bu da klassik anlamda repressiya deyildi, daha çox “oppression” xarakteri daşıyırdı – önləyici basqı şəklində idi.

REAL-a qarşı bütün basqılar, sədrin həbsi və 5 il yarımdan çox həbsdə qalması da məhz “oppression” addımlar idi, amma yeganə fərq o idi ki, REAL ideoloji təşkilat olaraq daha çox potensial təhlükəyə malikdir. Yəni qabaqlayıcı tədbirlər ona görə atıldı ki, cəmiyyətdə ideoloji cərəyanlar yaranıb möhkəmlənməsin.

Son üç-dörd ildə görünən odur ki, iqtidar artıq ideoloji platformanın olmamasından daha çox əziyyət çəkir. Bu gün iqtidar yeni siyasi konfiqurasiyadan danışırsa, bunun ən böyük çatışmayan elementi iqtidarda ideoloji partiyanın olmamasıdır. Ölkənin sağlam siyasi təməllər üzərinə keçidi üçün iqtidarın ideoloji partiya yaratması mütləqdir. Bu işi YAP görə bilməyəcək, ona görə də yeni, ikinci, sağlam ideoloji əsası olan partiyanın yaradılması labüddür. Məhz bu zaman müxalifət də sağlam ideoloji əsaslar üzərində qurulmuş siyasi partiyalarda cəmləşməyə məcbur olacaq ki, iqtidarın yeni siyasi diskursu ilə ayaqlaşa bilsin.

Maraqlı dönəmdir, indi məmləkətin problemlərini həll etmək üçün həm repressiya, həm də “oppression” addımları mənasızdır – dünyada gedən prosesləri nəzərə alaraq məmləkətimizin qarşısında duran çağırışlara cavab vermək üçün mütləq yeni siyasi konfiqurasiya yaranmalı, siyasi mübarizə düşmənçilikdən çıxıb ideoloji “savaşa”, siyasi-iqtisadi ideya və proqramların rəqabətinə çevrilməlidir, hətta gələcəkdə hökumətin koalisiyalarla formalaşdırılması əsasını yaratmalıdır…

Müəllifin başqa yazıları:

İmic problemi

Bir millət, bir sistem

Nə etməli?

Virus dönəminin dərsləri

Gəlirsiz xərclər

“Bahalı manat” dalanı

Blokada etirazları

  • 20 Aprel 2020

İctimai iaşə 12,9 faiz geriləyib

  • 20 Aprel 2020

Son materiallar

comments
Aktual 2ManşetXəbər

Dünya futbol çempionatı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Xalqların Rusiyaya münasibəti necə dəyişib? – Sorğu

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Yaxın ölkələrdə benzin necəyədir?

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Rusiyaya təzyiq, Çinə nəzarət – “Reuters”

Rəylər

Do not miss

comments
Aktual 2ManşetXəbər

Dünya futbol çempionatı

Son materiallar

comments
Aktual 2ManşetXəbər

Dünya futbol çempionatı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Xalqların Rusiyaya münasibəti necə dəyişib? – Sorğu

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Yaxın ölkələrdə benzin necəyədir?

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Rusiyaya təzyiq, Çinə nəzarət – “Reuters”

comments
ManşetŞərh

Dalana doğru

comments
ManşetXəbər

Dərs ili haçan başlasın? (Sorğunun nəticələri)

comments
ManşetXəbər

Avropa Məhkəməsindən yeni qərarlar gəlir

comments
ManşetXəbər

Manatdan baha valyutalar

comments
ManşetXəbər

Azərbaycanın koronavirus statistikası

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Avropa İttifaqı Ukrayna və Moldovaya namizəd statusu verdi

comments
ManşetXəbər

Tofiq Yaqublu anasının ilinə də buraxılmır

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Putinin dünya arenasına qayıdışı – CNN

comments
ManşetXəbər

Əli Əliyevin cəza müddəti 1 ilə qalxdı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Ermənistan ehtiyatda olanları hərbi toplanışa çağırır

comments
ManşetXəbər

Neftin büdcə qiyməti artırılır

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Rusiya təhdidi: F-16 qırıcılarının istismar müddəti artırıldı

comments
ManşetŞərh

Pulun bəlli istiqaməti

comments
AktualManşetŞərh

Bahalıq artımları

comments
ManşetXəbər

Erkin Qədirli komitə sədrinin müavini seçilib

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Qonşuluqda xəstə sayı

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Bolqarıstanda hökumət böhranı

comments
ManşetXəbər

Aytən Məmmədova: “Araşdırma davam edir”

comments
ManşetXəbər

Rəsmilərin maaşında yenilik təklifləri

comments
AktualDünyanın səsiManşetŞərh

Uyğur müsibəti Ukrayna müsibəti kimidir – “Politico”

comments
ManşetXəbər

Bankların beş ayı

comments
ManşetXəbər

Büdcədə yeniliklər ilk oxunuşdan keçdi

comments
ManşetXəbər

Ali Məhkəmə Əli Əliyevi həbsdə saxladı

comments
AktualManşetXəbər

Tərs artımlar

comments
AktualManşetXəbər

Erməni professorun Mustafa Hacıbəyliyə məktubu

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Yaxın ölkələrin itkiləri

Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda