Artan idxalın cavabsız sualı
Rövşən Ağayev
Dövlət Gömrük Komitəsinin yanvar-mart ayları üzrə xarici ticarət statistikasında diqqəti cəlb edən məqam idxalın görünməmiş bir məbləğə çatmasıdır. İndiyədək heç zaman Azərbaycanın orta aylıq idxalı 1 milyard dolları, illik idxalı 10,7 milyard dolları ötməyib. İllik yekunla götürdükdə orta rüblük göstəricinin 3 milyard dolları ötdüyünü də xatırlamıram. Amma 2019-cu ilin birinci rübü üzrə xaricdən məhsul idxalı 3,1 milyard dollara çatıb. Bu temp davam edərsə, illik idxal 13 milyard dollara yaxınlaşacaq.
İdxalı artıran əsas səbəb dövlət sektorudur. 2019-un birinci rübündə idxal 2018-ci ilin ilk üç ayına nisbətən 944 milyon dollar (43%) artıb. Bu artımın təxminən 800 milyon dolları (bütün artımın 85%-i) dövlət sektoru hesabına təmin edilib.
Artım özəl sektor hesabına olsa idi, belə kəskin sıçrayışın idxalda leqallaşma hesabına baş verdiyi ehtimalını düşünmək olardı.
Bu ilin ilk üç ayında bütün idxalın 38%-ni dövlət idxalı təşkil edib. Ötən il həmin göstərici cəmi 17,8% olmuşdu.
Dövlət sektorunun idxalı niyə belə sürətlə artır? Gömrük Komitəsi özəl sektor və dövlət sektoru üzrə idxalı mal qruplarına ayırıb təqdim etsəydi, bunun cavabını bilmək olardı. Bizdə belə statistika aparılmır.
İxraca gəlincə, qeyri-neft ixracında nəzərəçarpacaq artım yoxdur. 2018-ci ilin birinci rübündə bütün ixracın 10%-dən bir qədər çoxunu qeyri-neft məhsulları təşkil etmişdi (357 milyon dollar), bu il həmin göstərici 9%-ə yaxın olub (415 milyon dollar).
Üç aylıq alış-veriş statistikası
