• Rubrikalar
    • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi
.

  • Email
  • Facebook
  • RSS
  • Twitter
  • YouTube
  • Rubrikalar
    • Xəbər
    • Şərh
    • Tribuna
    • Foto
    • Video
  • Media hüququ
    • Analiz
    • Qanunvericilik
    • Hüquqi yardım
  • Media tənqidi
  • Dünyanın səsi

Nursultan nədən neo-sultan olmadı?

  • 27 Yanvar 2017
21
SHARES
FacebookTwitterPinterest

Xalid Kazımlı

Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev atdığı son addımla (Referendum hazırlığı) nəinki öz ölkəsinin vətəndaşlarını, eləcə də region və dünya ictimaiyyətini təəccübləndirdi.

Ən əlamətdarı odur ki, bu hadisə bir neçə ildən bəri dünyada yenidən baş qaldırmış avtoritarlaşma meyllərinin şiddətlənməsi fonunda baş verir.

ABŞ-da sərt xətt tərəfdarı olan Donald Trampın hakimiyyətə gəldiyi, Rusiyada Putin avtoritarizminin gücləndiyi, Türkiyədə prezidentə hüdudsuz səlahiyyətlər verilməsinə dair referendumun keçirilməsinə hazırlıq getdiyi bir dönəmdə 1984-cü ildən baş nazir olaraq, 1989-cu ildən isə faktiki dövlət rəhbəri (kompartiyanın birinci katibi) sifətində Qazaxıstanı idarə edən adamın birdən-birə öz səlahiyyətlərindən imtina etməsi, onları parlamentə və digər hakimiyyət qollarına həvalə etmək təşəbbüsü göstərməsi özlüyündə fenomenal hadisədir.

Bunu Nazarbayevdən heç kəs gözləmirdi, ummurdu. Hamı onu postsovet məkanı üçün norma olan avtoritar rejim sahiblərindən biri kimi görürüdü. Hətta qazax xalqı da qismətlərinə düşən bu rəhbərin ömürlük prezident olması fikri ilə barışmışdı.

Söz yox, Nazarbayev ağıllı adamdır, bir çox başqa diktatorlardan fərqli olaraq bilir ki, özbək həmkarı, həmyaşıdı İslam Kərimova qalmayan dünya ona da qalmayacaq, ancaq o da respublika quruluşunda qanunsuz monarxiya yaratmış digər diktatorlar kimi hakimiyyəti öz varisinə ötürə, daha dəqiqi, sülalə hakimiyyətinin rəvan və ağrısız ötürülməsi üçün tədbirlər görə bilərdi.

Düzdür, bu imkan hələ qaçırılmayıb, ancaq hiss olunur ki, Nazarbayev öz səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmaq təşəbbüsü göstərərkən heç də qızı Dariqa Nazarbayevanı hakimiyyətə gətirəcək yolu hamarlamayıb.

Başqa ölkələrdə tam tərsini edirlər, öncədən elə qanunvericilik aktları qəbul olunur ki, ortada siyasi (və ya bioloji) varisin hakimiyyətə gəlişinə heç bir maneə qalmır.

Əgər Nazarbayevin hakimiyyəti özündən sonra qızı Dariqa Nazarbayevaya ötürmək fikri varsa və o, bu niyyətində ciddidirsə, prinsipcə, son addımı atmamalıydı.

Bununla belə, güman etmək olar ki, qoca Elbaşı bu fikirdədir, amma Dariqanın hakimiyyətə gəlişinin demokratik əsaslarla, xalqın səsiylə baş tutmasını istəyir. O, özünün də, qızının da xalq arasında kifayət qədər nüfuza malik olduğunu bilməmiş deyil.

Ümumiyyətlə, Qazaxıstan prezidenti MDB məkanındakı avtoritar həmkarlarından xeyli fərqlənir. Onun ölkəsində də bir partiyanın hüdudsuz hakimiyyəti mövcuddur, ancaq iqtisadi-siyasi azadlıqlar digər postsovet məkanı ölkələrində olduğundan daha çoxdur.

Bu, özünü xüsusilə də iqtisadi sferada göstərir. Nazarbayev ölkəyə xarici investisiya axınını təmin etmək üçün lazım olan bütün şəraiti yaradıb. Yerli sahibkarların qanunsuz yoxlamalar, məmur reketliyi kimi dərdləri yoxdur. Başqa sözlə, bu ölkədə pul qazanan iş adamlarının dövlət strukturları tərəfindən girov götürülməsi, böyük məbləğdə xərac müqabilində azadlığa buraxılması, aylıq ödənişə məcbur edilməsi halları yoxdur.

Nazarbayev üçün daha bir üstün məziyyət kimi onun təhsilə xüsusi önəm verməsi göstərilir. Postsovet ölkələri içində xarici ölkələrdə dövlət hesabına ən çox tələbə oxutduran ölkələrdən biri də Qazaxıstandır. Bu cür tələbələrin sayı neftin qiymətinin düşməsiylə başlayan iqtisadi böhran zamanında da azalmayıb.

Bu ondan xəbər verir ki, Nazarbayev ölkəsinin gələcəyini irəlilərdə dövlətə savadlı şəxslərin rəhbərlik etməsində görür. O, Qazaxıstanın 15-20 ilə Sinqapur səviyyəsinə çatmasını, çoxmillətli dövlət olan Qazaxıstanda etnik qazaxların təmərküzləşməsini planlaşdırdığını gizlətmir.

Ərazisinə görə dünyanın doqquzuncu böyük ölkəsi olan Qazaxıstanın tərəqqi üçün böyük potensialı var. Hazırda bu ölkənin qarşısındakı ən böyük maneə dövlətin avtoritar rejimlə idarə olunmasıdır. İndi əgər ölkə tədricən demokratik institutların bərqərar olunması yoluna keçirsə, keçəcəksə, demək, Qazaxıstan yalnız irəliyə gedəcək.

Başlığa verilmiş sualın cavabı isə budur: adam avtoritar lider olsa da, gələcəyi görür, ona görə neo-sultan olmadı.

“Yeni Müsavat” qəzeti,
27 yanvar 2017

Təbiət necə qorunub? (Rəsmi hesabat)

  • 27 Yanvar 2017

Yanğın işində final: hökm oxundu

  • 27 Yanvar 2017

Son materiallar

comments
Xəbər

Qəbələdə “Qarabağ” nöqtəsi

comments
ManşetXəbər

Jurnalist əfvə düşdü

comments
ManşetXəbər

Saleh Rüstəmov azadlığa çıxır

comments
ManşetXəbər

Əfv sərəncamı

Rəylər

Do not miss

comments
Xəbər

Qəbələdə “Qarabağ” nöqtəsi

Son materiallar

comments
Xəbər

Qəbələdə “Qarabağ” nöqtəsi

comments
ManşetXəbər

Jurnalist əfvə düşdü

comments
ManşetXəbər

Saleh Rüstəmov azadlığa çıxır

comments
ManşetXəbər

Əfv sərəncamı

comments
Xəbər

Seçicilərin sayı

comments
ManşetXəbər

“Ağıllı kənd”də

comments
Xəbər

Əli Əliyevin üçüncü məhkəməsi

comments
Xəbər

Məhkəmə bloqçunu həbsdə saxladı

comments
ManşetXəbər

Azərbaycan komandalarının potensial rəqibləri

comments
ManşetXəbər

Subsidiyanın sualı

comments
Xəbər

“Azərbaycan Dəmir Yolları”nın yenilənmiş strukturu

comments
Xəbər

İnformasiya: qanun yenilikləri son oxunuşdan keçdi

comments
Xəbər

126 dollar həndəvəri

comments
Xəbər

Telefonu əlindən alınmış vətəndaş prezidentə üz tutub

comments
AktualManşetXəbər

Beş ayın və beş ilin populyar adları

comments
AktualManşetXəbər

Çempionlar Liqasına buraxılan bütün komandalar

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Sabiq prezident ev dustağı oldu

comments
Xəbər

Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan reydi

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Şoltsun fikrincə, Putin yalnız bir halda gerçək danışıqlara gedər

comments
Dünyanın səsiManşetXəbər

Antonio Quterreş: “Nüvə təhlükəsi yenidən reallığa çevrilib”

comments
AktualDünyanın səsiManşetXəbər

Parlament 40 yaşdan yuxarı şəxslərin orduya çağırılmasına səs verdi

comments
Xəbər

Rəsmilərin qəbul günləri

comments
ManşetXəbər

Səlim Müslümov evə buraxılıb

comments
Xəbər

Polad Aslanovdan ifadə alınıb

comments
ManşetXəbər

ABŞ Azərbaycana yeni səfir göndərir

comments
Xəbər

Koronavirus hesabatı

comments
ManşetXəbər

Siftə “Roma”nın

comments
Xəbər

Cəbhəçinin işi məhkəmədə

comments
Xəbər

Turizm statistikası

comments
AktualManşetXəbər

Bölgələrdə orta maaş

Copyright © 2020
  • Saytın xəritəsi
  • Əlaqə
  • Müəllif hüquqları
  • Haqqımızda