Korrupsiya ilə mübarizə planı necə icra olunub?
Avqustun 8-i Bakıdakı Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində “Korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair 2012-2015-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı”nın monitorinq hesabatının təqdimatı keçirilib.
Transparency.az-ın məlumatına görə, “Konstitusiya” Araşdırmalar Fondunun təşkil etdiyi təqdimata dövlət orqanlarının, beynəlxalq təşkilatların, vətəndaş cəmiyyətinin və media quruluşlarının təmsilçiləri qatılıb.
Təqdimatda bildirilib ki, monitorinqin metodologiyasını “Şəffaflıq Azərbaycan” Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə İctimai Birliyinin sifarişi ilə “Transparency İnternational-Russia” Antikorrupsiya Təşəbbüsləri və Tədqiqatları Mərkəzinin ekspertləri hazırlayıb. Metodologiya ilə hər bir tədbirin icra vəziyyətini 0-dan 6-ya və ya 9-a kimi qiymətləndirmək mümkün olub.
Monitorinqin aparıldığı 2012-2015-ci illər ərzində milli fəaliyyət planında qeyd olunan 125 bənddən 124-ü qiymətləndirilib. 124 tədbirin 55-də icraya görə bir, 69-da iki və daha çox qurum məsuliyyət daşıyıb. Nəticələrə əsasən, milli fəaliyyət planının 3 il 4 ay müddətində orta göstəricisi 83 faiz təşkil edib. 125 tədbirdən 79-nun icrası başa çatdırılıb, 38 tədbir 50 faiz və ondan yuxarı, 7 tədbir 50 faiz səviyyəsindən aşağı icra olunub. Milli fəaliyyət planının icrası ilə əlaqədar 18 qanun layihəsi, 1 məcəllə, 2 konsepsiya, müxtəlif sahələrin tənzimlənməsi ilə əlaqədar 4 yeni qayda layihəsi hazırlanıb, 7 yeni qayda təsdiqlənib.
Məlumat verilib ki, milli fəaliyyət planında əks olunan 28 istiqamət üzrə ən yaxşı nəticə “Korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi”, “Dövlət qulluqçularının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi və peşəkarlığının artırılması”, “Cinayət təqibi sahəsində qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi”, “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin aparılması sahəsində şəffaflığın artırılması”, “Dövlət qulluğuna dair qanunvericiliyin və institusional mexanizmlərin təkmilləşdirilməsi” istiqamətlərində qeydə alınıb.
Təqdimat mərasimində o da bildirilib ki, yaxın gələcəkdə onlayn monitorinq mexanizmi işə salınacaq, hər bir dövlət qurumu milli fəaliyyət planından irəli gələn tədbirlər haqqında bütün məlumatları burada yerləşdirə biləcək.
Müzakirələrdə çıxış edən iqtisadçı ekspert Samir Əliyev deyib ki, bəzi islahatlar milli fəaliyyət planından deyil, ölkədəki mövcud vəziyyətdən irəli gəlib və həmin məqamların monitorinqin nəticələrində qeyd olunması zəruridir: “Ona görə də metodologiya üzərində təkmilləşmə işi aparılmalıdır. Nəzərə alsaq ki, statistik rəqəmlər heç də hər zaman reallığı əks etdirmir, ekspert rəyləri də çox zaman subyektiv olur, bu zaman dəyişiklik qaçılmazdır. Növbəti monitorinqlərdə metodologiyanın düzgün qurulmasına çalışmalıyıq, çünki metodologiya necə quruldusa, nəticə də ona uyğun olacaq.
Növbəti illərdə açıq hökumətin təşviqinə dair prioritetlərdən biri təkcə hökumətin açıqlığı deyil, vətəndaşın bu açıqlıqdan əldə edəcəyi fayda olmalıdır. Vətəndaşın yaradılmış xidmətlər haqqında məlumatlara əlçatanlığı üçün nə edilib? Bu suala cavab tapa bilsək, həyata keçirilən milli fəaliyyət planları uğurlu olacaq”.
Ekspertin fikirlərinə əlavə olaraq bildirilib ki, monitorinq zamanı təkcə statistik məlumatlar əsasında hesabat hazırlanmamalı, müşahidələrə, araşdırmalara da yer verilməli, alternativ metodologiyanın tətbiqi ilə real vəziyyətin üzə çıxarılmasına, monitorinqin həqiqəti əks etdirməsinə xidmət edilməlidir. Eyni zamanda vətəndaşların dövlət qurumlarının yeni elektron xidmətləri haqqında məlumatlara əlçatanlığını təmin etmək üçün elektron sosial reklamların hazırlanması zəruridir.
Tədbirdə o da vurğulanıb ki, dövlət orqanları hesabatlara, təqdimat və müzakirələrə cəlb edilsələr də, əksər halda bu prosesi formal qəbul edir və laqeyd yanaşırlar.
İcbari tibbi sığortanın tətbiqi istiqamətində addımlar atılmamasının, “Maraqlar toqquşması haqqında” qanunun 2 ildir qəbul olunmamasının, Rəqabət Məcəlləsinin qəbul edilməməsinin korrupsiyaya qarşı mübarizə siyasətinin daha effektiv aparılmasına ciddi maneə olduğu qeyd edilib. Eyni zamanda vəzifəli şəxslərin maliyyə xarakterli məlumatları təqdim etməməsinə qarşı mexanizmin olmaması çox ciddi əngəl kimi diqqətə çatdırılıb.
Bildirilib ki, dövlət müəssisələrinin hesabatlılığı, büdcə vəsaitlərindən səmərəli istifadə olunmasına işlək nəzarət mexanizminin yaradılması ilə bağlı problemlər də qalmaqdadır. O cümlədən hüquqi tənzimləmənin təsirinin qiymətləndirilməsi, qanunvericiliyin antikorrupsiya ekspertizası, hüquqi şəxslər barəsində cinayət-hüquqi tədbirlərin tətbiqi qaydaları, korrupsiya halları haqqında məlumat verən şəxslərin müdafiəsinə dair qanun layihəsi, lombardların və daşınmaz əmlak alğı-satqısı üzrə vasitəçilik xidmətləri göstərən fiziki və hüquqi şəxslərin fəaliyyət sahəsini tənzimləyən normativ aktların layihələri, hakimlərin toxunulmazlıq hüququnun məhdudlaşdırılması üzrə təkliflər hazırlansa da, bunların təsdiqlənməsi və tətbiqi prosesi ləngiyir.
