Ekspert nazirin iddiasını necə şərh edir?
Parlamentin 16 noyabr iclasında çıxış edən iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov 2022-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycan əhalisinin real gəlirlərinin inflyasiya tempini üstələdiyini deyib. Novator.az-ın məlumatına görə, iqtisadçı Rövşən Ağayev nazirin iddiası ilə razılaşmadığını yazır: “Əvvəla, Azərbaycanda inflyasiyanın hesablanması üçün ev təsərrüfatlarının ən son büdcə müayinəsinin nəticələri əsas götürülür. Bu müayinəyə əsasən, 2021-ci ilin sonuna qida məhsullarının (+alkoqollu içkilər və tütün) əhali istehlakında payı 45 faiz ətrafında olub. Mərkəzi Bankın analoji statistikası daha yüksək rəqəm göstərir – 56 faiz.
Ərzaq inflyasiyası xidmət və qeyri-qida inflyasiyasından az qala üç dəfə yüksəkdir, deməli, inflyasiya səbətində ərzağın payının az qala dörddə bir həcmdə azaldılaraq istehlak qiymətləri indeksinin hesablanması inflyasiya səviyyəsini xeyli təhrif edir. İnflyasiya hesablanmasında ərzağın payı Mərkəzi Bankın rəqəminə uyğun götürülsə, orta illik inflyasiya səviyyəsi 13,5 faiz yox, ən azı 16 faiz olacaqdı. Bizdə inflyasiyanı süni şəkildə azaldan başqa bir amil də var: səbətin tərkibi bir çox ölkə ilə müqayisədə daha geniş götürülür.
İkincisi, Azərbaycan əhalisinin istehlakında ərzaq az qala 60 faizə çatdığı üçün real gəlirlərin hesablanması baxımından istehlak qiymətləri indeksinə yox, ərzaq inflyasiyasına baxmaq lazımdır. Rəsmi məlumata görə, 2022-ci il sentyabrın sonuna orta illik inflyasiya 13 faiz olduğu halda ərzaq inflyasiyası 20 faizə yaxınlaşıb. Ərzaq inflyasiyasının bu səviyyəsi orta maaşın artım tempini 6 faiz üstələyib, adambaşına gəlirlərin artım tempi ilə eyni səviyyədə olub.
Üçüncüsü, bizdə orta illik deyil, illik inflyasiya səviyyəsinə baxmaq lazımdır. Ən son məlumata görə, illik inflyasiya səviyyəsi orta göstəricidən çoxdur və nominal orta maaşın artımını 2 faizə yaxın üstələyir. Sırf bu göstəricidən çıxış etsək, real əməkhaqqının ən azı 2 faiz, qidanın xüsusi çəkisini Mərkəzi Bankın statistikasına uyğun götürdükdə isə ən azı 5 faiz azaldığı aydın görünür”.
