Lirə fırtınası niyə səngiyir?
London İqtisadiyyat Məktəbinin professoru Qubad İbadoğlu Türkiyə lirəsinin devalvasiyası ilə bağlı şərh yayıb. Novator.az-ın məlumatına görə, ekspert qeyd edir ki, dekabrın 20-də ABŞ dollarının kursu 18 Türkiyə lirəsinə qədər yüksəlib, ardınca 11-12 lirəyə enib: “Həmin gün elan edilən yeni depozit qaydalarına əsasən, bankdakı pulunu 6 ay lirədə saxlayan şəxsə kurs fərqinin 50 faizi, bir il saxlayan şəxsə kurs fərqinin 100 faizi ödənəcək. Ödənəcək kurs fərqi vergilərdən azad edilib.
Yenililiyin başlıca məqsədi bankda lirəsi olanların pulu geri çəkib ABŞ dollarına çevirməsinin qarşısını almaq, vaxt qazanmaqdır. Əslində gizli faiz artımı baş verir və lirəyə tələb artdığı üçün dollar ucuzlaşmağa başlayır. Bu, qısamüddətli effekt verəcək layihədir, sonra məzənnə yenidən artmağa başlayacaq.
Ən ciddi məsələ yaranacaq məsrəflərin necə ödənməsidir. Bankların bu xərcləri ödəmək marağı və buna imkanı yoxdur. Xərcləri dövlət ödəməlidir. Nəyin hesabına? Dövriyyəyə əlavə lirə buraxılmalı, vergilər artırmalıdır ki, büdcənin maliyyə yükünü örtə bilsin. Belə olan halda inflyasiya artacaq, əhali daha da yoxsullaşacaq, büdcənin xərcləri və kəsiri artacaq, şirkətlər və bankların bir hissəsi müflisləşəcək, Türkiyə defolta doğru gedəcək.
Quyuya su tökmək yanaşması dərdə çarə ola bilməz. Türkiyədə baş verənlərdən Azərbaycan hökuməti də dərs çıxarmalıdır. Bir müddət sonra bizi daha betər aqibət gözləyir, hələ ki, neft pulları iqtisadiyyatın ayıbını örtür”.
Azərbaycan Mərkəzi Bankının məzənnə hesabatlarına görə, 2021-ci ilin ilk iş günündə 100 Türkiyə lirəsi 22 manat 91 qəpiyə satılıb. Dekabrın 22-də 100 Türkiyə lirəsi 13 manat 74 qəpik dəyərindədir.
