Plastik tullantılar ekologiyanın qəniminə çevrilib
BMT plastik tullantıların dünya sularını çirkləndirməsi ilə bağlı hesabat yayıb.
Novator.az-ın məlumatına görə, hesabatda deyilir ki, 1950-ci ildə dünyada 2,5 milyard nəfər yaşayırdı və onlar 1,5 milyon ton plastik məmulat istehsal etmişdi. 2016-cı ildə planetin əhalisi 7 milyardı keçib, plastik məmulatların çəkisi isə 300 milyon tona çatıb. Bu da xüsusilə dəniz, okean bitkiləri və heyvanları üçün olduqca böyük təhlükələr törədir.
BMT 2017-ci ilin fevralında İndoneziyanın Balı adasında keçirilən dünya okeanları üzrə ümumdünya sammitində plastik məmulatlara müharibə elan edib. Həmin vaxtdan “Təmiz dənizlər” (#CleanSeas) kampaniyasına start verilib. Kampaniyada məqsəd hökumətləri plastik məmulatlar istehsalının azaldılması istiqamətində tədbirlər görməyə razı salmaqdır. Kampaniyada həmçinin insanlara öz vərdişlərini dəyişmək aşılanır.
Sammitdən sonra İndoneziya 2025-ci ilədək dəniz tullantılarını 25 faiz azaltmaq barədə öhdəlik götürüb. Uruqvay hökuməti birdəfəlik istifadə üçün nəzərdə tutulan sellofanlara vergi tətbiq etmək niyyətindədir. Keniyada isə plastik qabların tam ləğvinə qərar verilib.
Təşkilatçılar deyirlər ki, “Təmiz dənizlər” kampaniyası müəyyən nəticələr versə də, hələ qarşıda çox iş var. Mütəxəssislər mikroqranulların şəxsi gigiyenada və kosmetik mallarda istifadəsinə, habelə birdəfəlik istifadə üçün nəzərdə tutulan plastik məmulatların istehsalına qadağa qoyulmasına nail olmaq istəyirlər.
Mikroqranullar – plastikin tərkibindəki kiçik hissəciklərdir. Onlardan gön-dəri aşılanmasında və diş məcunlarının istehsalında istifadə olunur.
BMT hesabatında deyilir ki, balıqlar və quşlar plastik mikro zərrəcikləri qida kimi qəbul edir, nəticədə onlarda müxtəlif xəstəliklər yaranır, zəhərlənmələr baş verir.
Hesabatda bildirilir ki, insanlar ən azı birdəfəlik istifadə üçün nəzərdə tutulan plastik məmulatlardan yararlanmağı dayandırmasalar 2050-ci ilədək dünya okeanlarında sellofan paketlərin və plastik qabların sayı balıqların sayından çox olacaq.
Plastik tullantılar iqtisadiyyata da ziyan vurur. Dünya İqtisadi Forumu və Ellen Makartur Fondunun hesabatına görə, ildə 80 milyard dollar dəyərində plastik qablaşdırma materialı zibilliklərə atılır.
Səidə Hüseynova
