4 bankın bağlanması: ekspert şərhləri
İyulun 21-də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının Direktorlar Şurası “Dekabank”, “Kredobank”, “Parabank” və “Zaminbank”ın lisenziyalarını ləğv edib. Qərar bankların fəaliyyətlərini etibarlı və prudensial qaydada idarə etməməsi, nəzarət orqanının verdiyi yazılı göstərişləri yerinə yetirməməsi və digər problemlərlə əsaslandırılıb.
İyulun 22-də iqtisadçı ekspertlər sosial şəbəkədə bu qərarla bağlı fikirlərini bölüşüblər.
Transparency.az-ın məlumatına görə, Qubad İbadoğlu yazır ki, pis idarə olunan bir sıra bank maliyyə mötəbərliliyini və adekvatlığını itirdiyi üçün defolt vəziyyətə düşüb: “Bankları bundan sonra daha ciddi sınaqlar gözləyir. Onların hazırkı ağır vəziyyətdən çıxması bütövlükdə milli iqtisadiyyatın, xüsusilə də biznesin və ev təsərrüfatlarının durumundan asılıdır. Bu da yaxın dövrlər üçün həlli mümkün olan məsələlərdən sayıla bilməz. Çünki islahatlar ləngiyir, milli iqtisadiyyatda geriləmələr genişlənir, həm də sürətlənir.
Bankların bağlanması mümkün olan pis variantlardan ən yaxşısı hesab oluna bilər. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası, Əmanətlərin Sığortalanması Fondu, ləğvetmə komissiyası qərarın ümumi sistemə neqativ təsirlərinin neytrallaşdırılması üçün əhali və xüsusilə də müştərilər arasında izahat işi aparmalıdır. Bu isə operativ açıqlamalar, qaynar xətlərin yaradılmasını tələb edir. Əks təqdirdə banklarla müştərilər arasında yaranacaq problemi tənzimləmək çox çətin olacaq. Fikrimcə, bankların kapitalının təmərküzləşməsi və onların konsolidasiyası davam etməlidir. Bu isə hələ bir neçə bankın birləşməsi və bağlanmasını zəruri edəcək”.
Əkrəm Həsənov yazır: “Bank sisteminin çökməsi bank sahiblərinin və menecerlərinin acgözlüyü, əliəyriliyi və savadsızlığının, habelə onlara indiyədək nəzarət etmiş Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərini bərbad şəkildə icra etməsinin nəticəsidir. Amma indi əsas sual başqadır: bankları bu hala salanlar məsuliyyətə cəlb ediləcəkmi?
Lisenziyası ləğv olunan 4 bankda əhalinin üst-üstə 140 milyon 300 min manat məbləğində qorunan əmanəti var. Deməli, Əmanətlərin Sığortalanması Fondu həmin əmanətləri qaytarmalıdır. Amma pulu yoxdur, necə qaytaracaq? Yenə də Mərkəzi Bankdan kredit götürəcək. Nəticədə Mərkəzi Bankın vəsaiti əriməkdə davam edəcək.
“Dekabank”, “Kredobank”, “Parabank” və “Zaminbank”da sığortalanmayan əmanət də az deyil (əsasən yüksək faiz dərəcəsi ilə cəlb olunanlar). Həmin əmanətlər batdı! Vətəndaş bir neçə min manat borca görə az qala çarmıxa çəkilir, amma bank sahiblərinin və menecerlərinin mənimsədiyi pula görə heç kəs cavab vermir. Bankın pulu bata bilməz, amma bankda pul bata bilər?”
Vüqar Bayramov yazır ki, lisenziyasını itirən 4 bankın hamısı Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun üzvü olduğu üçün onların müflis elan edilməsi artıq sığorta hadisəsinin baş verməsi deməkdir: “Əmanətçilər öz sığortalanan pullarını fonddan geri almalıdırlar. Bu zaman əmanətlərin hissə-hissə deyil, tam şəkildə qaytarılması həyata keçirilməlidir. İyulun 22-də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası bu banklara müvəqqəti inzibatçı təyin edib. Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun sığortalanan hər bir depoziti son qəpiyinədək əmanətçiyə qaytarması olduqca vacibdir. Mövcud qanunvericilikdə məbləğindən asılı olmayaraq bütün depozitlər sığortalanır. Sadəcə, maksimum dividend faizi dollar əmanətləri üzrə 3, manat əmanətləri üzrə isə 12 faizdən çox olmamalıdır”.
