Ekspert valyuta mübadiləsində 500 dollarlıq limiti səhv qərar sayır
“Mərkəzi Bankın “yalnız 500 dollar” qaydası böyük növbələr, qara bazar təhlükəsi yarada bilər”. Transparency.az-ın məlumatına görə, iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov Mərkəzi Bankın xarici valyuta alğı-satqısı ilə bağlı son qərarını şərh edərkən belə proqnoz verib.
Mərkəzi Bankın İdarə Heyəti 28 iyun 2006-cı il qərarı ilə təsdiq olunmuş “Mübadilə şöbələrinin təşkili və mübadilə əməliyyatlarının aparılması qaydaları”nı qüvvədən salaraq yeni qaydalar qəbul edib. Yanvarın 6-da qüvvəyə minən yeni qaydaya əsasən, mübadilə şöbəsində müştərinin 500 ABŞ dollarına ekvivalent məbləğdən artıq mübadilə əməliyyatı şəxsiyyəti təsdiq edən sənəd əsasında aparılmalıdır. Eyni zamanda bu halda bank çıxarışında fiziki şəxsin soyadı, adı, atasının adı və şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin adı, seriya və nömrəsi, verilmə tarixi, təqdim edən dövlət orqanının adı əksini tapmalıdır. Əvvəlki qayda 5000 ABŞ dollarına ekvivalent məbləğdən artıq mübadilə əməliyyatının şəxsiyyəti təsdiq edən sənəd əsasında aparılmasını nəzərdə tuturdu.
Vüqar Bayramovun fikrincə, Mərkəzi Bank bu addımla dollara olan tələbi inzibatı yolla tənzimləməyə və öz valyuta ehtiyatlarına qənaətə etməyə çalışır, amma çox kiçik məbləğin limit kimi seçilməsi valyuta satışında ciddi çətinliklər yaradacaq: “Şəxsiyyət vəsiqəsi ilə valyuta satmaq valyutadəyişmə məntəqələrindən əlavə zaman alacaq və onların işi çətinləşəcək. Məntəqələrin qarşısında uzun növbələrin yaranacağı gözlənir.
Bu qərarın icrasında ən böyük risk qara bazarın yaranmasıdır. Şəxsiyyət vəsiqəsi ilə rəsmiləşdirmə və növbəyə dayanmaq istəməyənlər qara bazarda daha yüksək kursla valyuta almaq məcburiyyətində qala bilər. Çünki qeydiyyatsız valyuta almaq istəyənlər qeyri-leqal yollar axtaracaq.
Şəxsiyyət vəsiqəsi ilə valyuta satılması üçün 500 dollar deyil, daha yüksək məbləğ, məsələn, əvvəlki kimi 5000 dollar qoymaq məqsədəuyğun idi. Xarici valyutaya tələbin hər gün artdığını nəzərə aldıqda Mərkəzi Bankın 500 dollarlıq limiti seçməsi doğru qərar deyil”.
Mənfi nəticələrin qarşısını almaq üçün Vüqar Bayramov valyutadəyişmə məntəqələrini və bankları xüsusi avadanlıqla təmin etməyi məsləhət görür: “Mərkəzi Bank tədbir görməlidir ki, şəxsiyyət vəsiqəsi ilə valyuta alışı vaxt aparmasın. Şəxsiyyət vəsiqəsi ilə xarici valyutanın satıldığı bəzi ölkələrdə bu iş elektron formada həyata keçirilir. Şəxsiyyət vəsiqəsi xüsusi avadanlığa yaxınlaşdırılmaqla qeydə alınır, qısa zamanda elektron məlumat hazırlanır. Bu prosesin Azərbaycanda da elektronlaşdırılması növbələri və ajiotajı önləyər”.
Mərkəzi Bankın 29 dekabr 2015-ci ildə qəbul etdiyi, 6 yanvar 2016-cı ildə qüvvəyə minmiş “Mübadilə şöbələrinin təşkili və mübadilə əməliyyatlarının aparılması qaydaları”na əsasən, nağd xarici valyutanın alış və satış məzənnələri banklarda müstəqil şəkildə təyin edilir. Məzənnələr bankın xüsusi əmri ilə təsdiqlənir və şöbələr üzrə fərqli ola bilər.
Vüqar Bayramovun fikrincə, bununla Mərkəzi Bank tələb artdığı halda manatın ucuzlaşmasına start verir: “Düzdür, Mərkəzi Bank bununla həmçinin qara bazarın qarşısını almağa çalışır. Amma reallıqda bu müddəa manatın dollara nisbətən daha da ucuzlaşması mesajıdır”.
2015-ci ildə Azərbaycan manatı iki dəfə devalvasiyaya uğrayaraq dollar qarşısında 100 faiz ucuzlaşıb. 21 fevral devalvasiyası zamanı manatın dollara rəsmi məzənnəsi 78 qəpikdən 1 manat 5 qəpiyə qaldırılıb, Mərkəzi Bankın 21 dekabr qərarı ilə isə manat üzə məzənnə rejiminə keçirilib və dollar qarşısında rəsmi kurs 1 manat 5 qəpikdən 1 manat 55 qəpiyə qalxıb.
Поделиться “Ekspert valyuta mübadiləsində 500 dollarlıq limiti səhv qərar sayır”
