Ekspert vergi və seçki bağı istəyir
İqtisadçı ekspert, müxalif REAL Hərəkatının liderlərindən olan Natiq Cəfərli hökumətin vergi nəzarətini gücləndirməsini, bu yöndə cərimələri artırmasını şərh edib. Transparency.az-ın məlumatına görə, ekspert islahatların əks effekt verəcəyini yazır: “Vergi məsuliyyətdir, özü də ikitərəfli məsuliyyətdir, yəni tək vətəndaşın dövlət qarşısında götürdüyü məsuliyyət deyil, həm də vergini yığan dövlətin, vətəndaş vergiləri ilə proqramlar həyata keçirən, maaş alan hökumətin də məsuliyyəti var.
Sivil dünyada hökumətlərlə vətəndaşlar arasında iki önəmli bağ olur: vergi və seçki. Vətəndaş vergiləri vaxtlı-vaxtında ödəyir, əvəzində isə ödədiyi vergilərin necə xərclənməsinin hesabatını hökumətdən tələb edir. Hesabatı yaxşı verməyən, işləməyi bacarmayan, vergilərdən formalaşan ölkə büdcəsini normal idarə edə bilməyən, vətəndaşların tələb və gözləntilərinə cavab verə bilməyən hökumətlər 4-5 ildən bir seçkilər zamanı öz qiymətini alır, yaxşı işləyən hökumətlər seçki yolu ilə bir də hakimiyyətdə qalır, pis işləyənlər isə hakimiyyətdən gedir. Mexanizm məhz belə işləyir, tək bu yolla effektiv olur.
Bizdə 22 ildir hakimiyyət vətəndaşla öz arasında bu iki mühüm bağı kəsib atıb: seçkilər total saxtalaşdırılır, neft gəlirlərinə görə formalaşan büdcəmizdə isə vətəndaşların vergisinin əhəmiyyəti azalırdı. Bizim büdcəmizdə vətəndaşlardan toplanan vergilər büdcənin heç 10 faizini təşkil etmirdi, sivil ölkələrdə isə bu rəqəm 65-70 faizdən çox olur. Yəni illərdir hökumət vətəndaşın vergisinə, səsinə ehtiyac duymurdu, indi isə vəziyyət qəlizləşib deyə yükün böyük bir hissəsini vətəndaşın çiyninə qoymaq istəyir. Olsun, mümkündür, amma mən vətəndaş olaraq ödədiyim vergilərin necə xərclənməsini bilmək istəyirəm, ölkədə həyata keçirilən iri layihələr zamanı mənimlə məsləhətləşmək lazım olduğunu bildirirəm, ictimai rəyin nəzərə alınmasını gözləyirəm, nəhayət, azad və ədalətli seçki istəyirəm, yoxsa hesabatlılığı olmayan və seçilməyən hökumətə niyə vergi verməliyəm ki?!
Ancaq vətəndaşın üzərində olan məsuliyyət modeli olmur, işləmir, belə sistemlər dağılır, dünyada bunun onlarla örnəyi var, amma əksini sübut edən bir nümunə belə yoxdur”.
