Amerika dolları bahalaşdırsa…
Dünyanın diqqəti ABŞ-ın Federal Ehtiyat Sisteminin, Açıq Bazar Komitəsinin dekabrın 15-16-da keçiriləcək toplantısına yönəlib. Həmin toplantıda Federal Ehtiyat Sistemi (Mərkəzi Bank) uçot dərəcəsini qaldıra bilər.
Uçot dərəcəsi nədir? ABŞ Mərkəzi Bankı dərəcəni qaldırsa, nə baş verər? Transparency.az/cnews bununla əlaqədar azərbaycanlı oxucular üçün arayış hazırlayıb.
Yenidən maliyyələşmə – mərkəzi bankın digər kommersiya banklarını kreditlə təmin etməsidir. Mərkəzi banklar kommersiya banklarını və digər kredit təşkilatlarını kreditlə təmin edir, həmin kredit müəssisələri isə öz növbəsində vətəndaşlara (fiziki şəxslərə), müxtəlif firma və təşkilatlara (hüquqi şəxslərə) kreditlər ayırır.
Yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsi Azərbaycanda uçot dərəcəsi adlanır. Uçot dərəcəsi – Mərkəzi Bankın kommersiya banklarına verdiyi borclar üzrə faiz dərəcəsidir. Yəni Azərbaycanda Mərkəzi Bank kredit təşkilatlarına kreditləri məhz bu faiz dərəcəsi ilə verir. Hazırda həmin rəqəm 3%-dir.
Uçot dərəcəsi aşağı salındıqda kommersiya banklarının mərkəzi bankın pullarına olan tələbi artır, onlar daha çox pul götürməyə çalışır, bunun sayəsində maliyyə imkanlarını böyüdür.
Uçot dərəcəsi qalxdıqda isə kommersiya banklarında əks reaksiya müşahidə olunur: mərkəzi bankın kreditlərinə tələbat aşağı düşür və bankların maliyyə imkanları məhdudlaşır.
Hazırda ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin banklar üçün uçot dərəcəsi 0,25 faizdir. Uçot dərəcəsinin yüksəldiləcəyi ehtimalı digər valyutalara, o sıradan da Azərbaycan manatına təzyiqi artırır. Ekspertlərin qənaətinə görə, ABŞ-ın uçot dərəcəsini qaldırması dolları bahalaşdıracaq. Onlar hesab edirlər ki, Avropa İttifaqının 60 milyard avro dəyərində pul çap edərək dövriyyəyə buraxması da dolların bahalaşmasına gətirir. Yəni avronun ucuzlaşması dollara olan tələbatı daha da artırır.
Neftin ucuzlaşmasına diqqət çəkən ekspertlər bildirirlər ki, bu məqam və ABŞ iqtisadiyyatının getdikcə güclənməsi də dolları möhkəmləndirən faktorlardır. Dolların bahalaşması isə manata mənfi təsir edəcək. Çünki manatın arxasında ucuzlaşan neft pulları dayanır.
