Məzənnə siyasətində iki yol
Milli Məclisin 13 oktyabr iclasında, büdcə zərfinin müzakirəsində danışan Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin sədri Elman Rüstəmov deyib ki, yüksək dollarlaşma səbəbindən Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları azalıb, 2014-cü ildəki 15 milyard dollardan 7 milyard dollara düşüb. O əlavə edib ki, çevik məzənnə siyasətinə keçidlə bağlı məsələlər ciddi araşdırılır: “Bu siyasətə keçid texniki hazırlıq və soyuqqanlı yanaşma tələb edir. Manatın məzənnəsi neftin qiyməti, tədiyyə balansının vəziyyəti və tərəfdaş ölkələrin valyuta siyasəti ilə müəyyənləşir. 2016-cı ildə də belə olacaq. Məzənnəyə təsir edən başlıca amillər ölkədən, milli iqtisadiyyatdan kənarda formalaşır. Müxtəlif çevik məzənnə siyasəti çoxdandır ki, Mərkəzi Bankın gündəliyindədir. Bu məsələlər ciddi araşdırılır, əlaqədar beynəlxalq təşkilatlarla geniş müzakirə edilir”.
Transparency.az-a şərh göndərən iqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu qeyd edib ki, Elman Rüstəmovun çıxışını çevik məzənnə siyasətinə keçid mesajı kimi dəyərləndirmək mümkündür: “Çünki 21 fevral devalvasiyası qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün yetərli olmadı. Devalvasiyadan sonrakı dövrdə nə ixrac potensialının genişlənməsi, rəqabət qabiliyyətinin artırılması, nə də pul-kredit göstəricilərində müsbət dəyişiklik var. Ötən dövrdə kredit qoyuluşlarının həcmi azalıb, geri qayıtmayan problemli kreditlərin həcmi artıb. Bankların cəlb etdiyi əmanətlərin səviyyəsinin aşağı düşməsi ilə yanaşı onun valyuta tərkibində dollar hökmran mövqeyə çıxıb.
Hər iki tendensiyanın davamlı olması Mərkəzi Bankdan yeni addımlar atmağı tələb edir. Odur ki, Mərkəzi Bankın sədri parlament kürsüsündən başqa alternativlərlə bağlı araşdırmalar apardıqlarını bəyan etdi. Mərkəzi Bankın manatı sabitləşdirmək üçün çox seçimi yoxdur. Məzənnənin tənzimlənməsinin iki yolu qalıb: valyuta bazarına müdaxilələr yolu ilə hazırkı inzibati tənzimləmə siyasətini davam etdirməklə 7 milyard dollar ehtiyatı da qısa müddətə xərcləmək, ikincisi isə valyuta bazarına müdaxiləyə son qoyaraq manatın məzənnəsinin tənzimlənməsini bazar iştirakçılarının ixtiyarına vermək. İkinci yanaşma yeni olduğuna görə ona keçid hazırlıq tələb edir. Əks təqdirdə bazar tənzimlənməsi zamanı manat kəskin ucuzlaşa bilər. Buna yol verməmək üçün keçid dövrünün tədbirlərindən birinin yeni devalvasiya olması mümkündür”.
Bu il fevralın 21-dək 1 ABŞ dolları təxminən 78 qəpik olub. Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin 21 fevral 2015-ci il qərarı ilə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 1.05 manat səviyyəsində müəyyən edilib.
