Kredit faizlərində bölgə fərqi nədən yaranır?
Mərkəzi Bankın hesabatına görə, Azərbaycanda kreditlər orta hesabla 13,4 faizlə təklif edilir. Paytaxt sakinləri kreditləri orta hesabla 12 faizlə alır. Abşeron iqtisadi rayonunda bu göstərici 19 faizədək yüksəlir.
Rəsmi statistikaya əsasən, Lənkəran iqtisadi rayonunda orta kredit faizləri Bakı ilə müqayisədə 2 dəfə çoxdur. Dağlıq Şirvan və Aran iqtisadi rayonlarında da vəziyyət fərqlənmir: rəsmi göstəricilər 23 və 22,9 faizdir.
Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunda isə kreditə görə orta hesabla 22,1 faiz ödəyirlər.
Transparency.az-a danışan iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov deyib ki, Mərkəzi Bankın hesabatı iki mühüm məqamı gündəmə gətirir: niyə rayonlarda orta kredit faizi Bakıya nisbətən 2 dəfə yüksəkdir və doğrudanmı paytaxtda 12 faizlə kredit təklif edilir?
Ekspertin fikrincə, rayonlarda faizlərin yüksək olmasının əsas səbəblərdən biri bölgələrin biznes kreditlərindən daha az faydalanması ilə bağlıdır: “Risklərini sığortalamaq istəyən banklar nisbətən aşağı faizli biznes kreditlərini Bakıda təklif etməyə üstünlük verirlər. Nisbətən aşağı faizli ipoteka kreditlərinin daha çox paytaxtın payına düşməsi də kredit faizlərinə təsir göstərir. İndiyədək təqdim edilən 17079 ipoteka kreditinin 11679-u paytaxtın, 1563-u Sumqayıtın, 773-ü Abşeron və Xırdalanın, 599-u Gəncənin, 142-i Naxçıvanın payına düşüb. Mingəçevir 65, Lənkəran isə 35 ipoteka kreditindən faydalana bilib. Son 9 ildə rayonların əksəriyyətinin aldığı ümumi ipoteka kreditlərinin sayı 10-dan az olub”.
İqtisadçı qeyd edib ki, rayonlarda bank filiallarının sayının az olması və bu səbəbdən Bakı ilə müqayisədə zəif rəqabət də kredit faizlərinə təsir göstərir.
Vüqar Bayramov onu da deyib ki, rəsmi orta kredit faizləri ilə vətəndaşların cəlb etdiyi istehlak kredit faizləri arasında fərq mövcuddur: “Aydındır ki, Bakıda 12 faizlə nəinki istehlak krediti, hətta əksər hallarda biznes krediti cəlb etmək xeyli müşküldür. Orta kredit faizlərinin nisbətən aşağı olması isə faizlərin hesablanması metodologiyasında güzəştli kreditlərin də faizlərindən istifadə edilməsidir. Bu hesablama orta faizlə real faiz arasında fərq yaradır”.
